Vikan - 23.08.1979, Síða 13

um. Ég get heldur ekki írmyndað mér að
hún eigi nokkurn tíma eftir að geta séð fyrir
sér með því að rýja teppi eða sauma púða.
Hún hefur aldrei lært að vinna og þá sjald-
an sem hún hefur verið fær um að fá vinnu
hefur hún hvergi tollað. Það endar ævin-
lega með því að hún hættir að taka lyfin sín
og kemst aftur í það ástand sem gerir hana
„hæfa” til spítalavistar á ný. Stundum
læðist að mér sá hræðilegi grunur að það sé
einmitt þannig sem hún vilji hafa lífið.
Hvað verður um
þennan vesaling?
— Það þriðja er að eftir áralanga
reynslu af sömu hringrásinni út og inn af
stofnuninni langaði mig til að leita til sér-
fræðings á annarri stofnun. Þá var mér vin-
samlegast bent á að það væri ekki æskilegt
að „hringla” með sjúklingana á milli lækna
og gæti haft þær afleiðingar að hún ætti
hvergi „inni” þegar hún þyrfti á því að
halda. Þetta fannst mér afar skrítið. I fyrsta
lagi er varla hægt að kalla það „hringl” þó
maður reyni fyrir sér annars staðar eftir
þrjú ár á sama stað og í öðru lagi hefur hún
haft þarna þó nokkuð marga lækna sem
hver hefur haft sínar ólíku aðferðir og kenn-
ingar um sjúkdóm hennar. Ég ætlaði mér
heldur ekki að leita annað af því að ég van-
treysti þessari stofnun sem hún á núna
„inni” á, heldur leit ég svo á að úr því að
líkamlega sjúkri manneskju leyfist að leita
ráða fleiri en eins sérfræðings hlyti það
sama að gilda með andlega sjúka. Mér
fannst líf hennar svo vonlaust eins og það
er að það gæti ekki skaðað að reyna.
— Satt að segja sé ég ekki fram á miklar
breytingar á högum hennar og þegar ég
hugsa um framtíðina óska ég þess oft að
hún fengi að deyja. Og þegar ég hef setið
með hana heima í kasti hefur oft hvarflað
að mér hvort það væri ekki í rauninni
mannúðlegast að gefa henni einn stóran
lyfjaskammt fyrir fullt og allt. Þetta eru
hræðilegar hugsanir fyrir þá manneskju
sem einmitt gaf henni lífið en oft eygi ég
varla aðra lausn. Og það hvílir á mér eins
og mara hvað verður um þennan vesaling
þegar ég fell frá. Úr því að þjóðfélagið er
svo stálheppið að bera ábyrgð á öllum
öðrum sjúklingum en þessum.
Herdis, 25 ára gömul sambýliskona geðsjúklings.
Þau eiga þriggja ára son:
Vika í lífi aðstand-
enda
Mánudagur: 1 dag var ég látin sækja N. í
vinnuna þar sem hann ráfaði um algjörlega
sljór. Það kom mér ekkert á óvart því að
alla síðustu viku grunaði mig fastlega að
hann væri hættur að taka lyfin sin. Eftir
fjögurra ára reynslu af þessum málum er
maður ekki lengi að finna að hverju dregur.
Það var bara svo sárt í jjetta sinn af því að
hann hefur verið óvenju góður undan-
farna þrjá mánuði og stundað reglulega
vinnu í fyrsta skipti í langan tíma. Ég
hringdi á spítalann en það var ekkert hægt
að gera af því að hann vill ekki fara þangað
sjálfur. Það vissi ég reyndar fyrirfram. Mér
var ráðlagt „að reyna að fá hann til að taka
lyfin sín”. Sem ég er kannski síðasta mann-
eskjan til að áorka.
Þriðjudagur: Hann svaf ekkert í alla nótt
— og ég auðvitað ekki heldur. Ég hélt að ég
mundi ekki halda vinnudaginn út svona
svefnlaus í viðbót við þann nagandi ótta
sem ég finn alltaf til þegar svona stendur á.
En einhvern veginn gekk það og við kvöld-
matarborðið færði ég það varlega í tal við
hann að taka að minnsta kosti svefnlyf svo
hann gæti sofnað. Hann svaraði með því
að taka matinn sinn og henda honum í
ruslafötuna. Sagðist vita að ég væri gengin í
lið með „hinum” og farin að eitra fyrir
hann á ný.
Miðvikudagur: Önnur svefnlaus nótt. N.
gekk um gólf og barði höfðinu í veggina.
Undir morgun varð ég að hlusta á tveggja
tíma frásögn um sjórekin lík í fjörunni
neðan við húsið. Hann sagðist standa í
sambandi við anda þessa í gegnum raf-
magnsinnstungu í stofunni.
— Ég hringdi í vinnuna og sagðist vera
veik. Síðan klæddi ég mig og fór með son
okkar til mömmu. Hún tók við barninu en
sagði að þetta væri í síðasta skipti sem hún
hjálpaði mér ef ég losaði mig ekki við þenn-
an brjálæðing. Hún hefur reyndar sagt
þetta áður.
— Ég hringdi á spítalann og náði í lækni
sem sagði mér að ég yrði að svipta hann
sjálfræði til að fá hann inn. Ég get ekki gert
það sjálf af því að við erum ekki gift og
samband mitt við foreldra hans er mjög erf-
itt. Læknirinn sagði þá að ég yrði bara að
vera hörð af mér og reka hann út. Ég gerði
það og tók sjálf inn svefntöflur sem hann
átti eftir af spítalaforðanum.
— Ég vaknaði upp við það um miðja
nótt að hann var að berja á gluggana hjá
mér. Úti var slagveðursrigning og ég gat
ekki annað en hleypt honum inn. Ég fékk
hann til að fara í þurr föt en gat ekki komið
neinu heitu niður í hann. Hann heldur enn
að ég sé að eitra fyrir hann.
Fimmtudagur: Hann sofnaði loks rétt
eftir hádegi eftir að hafa staðið í fjörugum
samræðum við spegilmynd sína. Ég fór að
tala við mömmu hans um sjálfræðissvipt-
ingu og fékk pabba hans til að koma heim í
hádeginu. Þau ásökuðu mig fyrir ástand
hans. Sögðu að honum hefði snarversnað
eftir að hann kynntist mér og spurðu hvers
vegna ég hefði ekki gert eitthvað í málinu
fyrr. Eins og svo sem hvað? Þau féllust þó á
að svipta hann sjálfræði og ég fór af stað til
að útvega tilskilda pappíra.
Föstudagur: Hann svaf til kvölds en
klukkan að ganga þrjú um nóttina fór hann
að spila svo hátt á plötuspilarann að ná-
grannarnir hringdu á lögregluna. Mér
fannst leiðinlegt að láta hirða hann og kaus
heldur að kalla á næturlækni. Hann heyrði
samtalið og þegar læknirinn kom var hann
kominn upp í rúm hinn prúðasti og sagðist
ekkert skilja í þessum látum. Ef einhver
væri hér geðveikur þá væri það ég og best
væri að hann gæfi mér sprautu til að róa
mig. Læknirinn hvarf á braut við svo búið,
kannski hefur hann haldið að ég væri geð-
veik.
34- tbl. Vikan 13