Vikan - 10.01.1991, Blaðsíða 18

YOKO ONO Á FIMMTUGSAFM>íLI LENNONS:
HÚN VILL
EINRÁÐA
FERDINNI
Víða um heim hefur þess verið minnst með ýmsum hætti
undanfarnar vikur að hálf öld er liðin frá fæðingu Johns
Lennon og 8. desember voru liðin tíu ár frá því hann féll
fyrir byssukúlu morðingja við heimili sitt í New York í
Bandaríkjunum. Tíminn líður hratt á gervihnattaöid, segir
í íslensku dægurljóði og eru það orð að sönnu. Bítlakyn-
slóðinni finnst eins og þetta hafi allt saman gerst í gær.
Pennaglaðir söguritarar sitja nú við og skrá sögu sjöunda
og áttunda áratugarins og túlka framvinduna með ýmsum
hætti. Þessir áratugir voru viðburðaríkir á tuttugustu öld-
inni og nafn Lennons kemur þar örugglega við sögu.
Lífshlaup Lennons var stormasamt
og æðisgengið. Það fór fram fyrir
opnum tjöldum í skærustu heims-
Ijósum. Framlag hans til heims-
menningarinnar hefur gert hann
að dýrlingi, tákni heillar kynslóðar
sem óx úr grasi á sjöunda ára-
tugnum og fór fram með hávaða
og harðar kröfur um breyttan og
betri heim og umfram allt frið á
jörðu. Bítlarnir komu og Bítlarnir
fóru með Lennon í fararbroddi.
Þeir skildu eftir sig orðspor og
góða tónlist sem enn lifir góðu lífi.
Eftir að þeir lögðu upp laupana
hélt Lennon sínar eigin leiðir um
heimsbyggðina með vægast sagt
eftirminnilegum hætti á fyrri helm-
ingi áttunda áratugarins, þá í
einni sæng með Yoko Ono. Augu
alls heimsins fylgdu þeim hvert
fótmál og fer mörgum sögum af
uppátækjum þeirra til að vekja at-
hygli á málstað friðar í stríðs-
hrjáðum heimi.
Lennon kiknaði undan fargi
frægðarinnar og kaus að lifa í skjóli
heimilisveggjanna síðustu ár ævi
sinnar f faðmi bjargvættar síns,
skáeygðu gyðjunnar sem kom inn
í líf hans að austan og af himnum
ofan, Yoko Ono. Eftir hann liggja
lögin hans með Bítlunum, Ijóðin
hans öll um ástina, Iffið og tilgang
þess, tilsvör og setningar sem
hann viðhafði á harðaspretti
gegnum Iffið á frægðarför sinni -
og mikill auður sem eftirlifendur
ýmist ásælast og/eða halda fast
um.
GAGNRÝND FYRIR EIGIN-
GIRNI OG GRÆÐGI
Yoko Ono er erfinginn og eftir að
eiginmaðurinn var myrtur hefur
hún sýnt f verki að hún vill ráða
sfnu. Það á ekki aðeins við um
digra sjóði sem hún sýslar með
heldur er hún einnig afar eigin-
gjörn á minningu Lennons og hef-
ur gengið hart fram í því að eigna
sér allt sem gert er í nafni eða
minningu hans. Sumpart vegna
þessa hefur hún sætt harðri
gagnrýni f fjölmiðlum nú á af-
mælisárinu og er sökuð um eigin-
girni, fégræðgi og nísku. Reyndar
hefur hún sætt slíkum ásökunum
allt frá því hún kynntist bónda
sínum fyrir rúmum tuttugu árum.
Bítlaaðdáendur vildu margir
hverjir ekkert með hana hafa,
sögðu hana hafa átt stærstan þátt
í þvf að Bítlamir hættu og hún
hefði tekið af Lennon ráðin.
Kannski eimir eftir af þessum
áburði nú þegar gagnrýnin er
hörð og óvægin en Yoko Ono
hefur svörin á reiðum höndum.
„Ef frú King (ekkja Martins Luth-
ers blökkumannaleiðtoga) verður
fyrir aðkasti á opinberum vett-
vangi rfsa svartir upp sem einn
og kveða það niður. Ef frú Onass-
is (Jacqueline) verður fyrir barð-
inu á pressunni rís öll bandarfska
þjóðin upp á afturfæturna og mót-
mælir en ef ráðist er á Asíufólk er
einskis svars að vænta. Þá er
enginn til varnar. Eg geld þess
Ifka að vera kennd við kvenrétt-
indabaráttuna og ekkjur eins og
ég liggja vel við höggi. Það vilja
margir gera mig að féþúfu og
gagnrýna mig vægðarlaust.
Sitthvað kann að vera til í
þessu en framferði hennar í við-
skiptum í sambandi við afmælis-
hald f minningu Lennons á þessu
ári segir þó sfna sögu og þykir
mörgum súrt. Yoko hefur ætíð
síðan Lennon dó viljað halda
Cynthiu, fyrri eiginkonu hans, í
vissri fjarlægð í allri umræðunni
um Lennon og síst af öllu viljað
að hún nyti þeirra auðæfa sem
hann skildi eftir sig. Þótt heldur
hafi þiðnað á milli þeirra síðustu
ár hefur Yoko bolað það illa þegar
leitað hefur verið til Cynthiu nú á
afmælisárinu og dagar Lennons
rifjaðir upp.
GÓÐ HUGMYND KVEÐIN
í KÚTINN
Þekktur umboðsmaður í New
York, Sid Bernstein að nafni,
stakk upp á því á sfðasta ári að
halda sinfóníutónleika með þátt-
töku fjölmargra heimsþekktra
listamanna, þar á meðal ballett-
dansarans Nureyev og Michaels
Jackson. Efnisskráin yrði lög og
Ijóð Lennons og reyna átti með
öllum tiltækum ráðum að fá þá
Paul, George og Ringó til þátt-
töku. Hugmynd þessi féll í mjög
góðan jarðveg og unnið var f mál-
inu af krafti. Sid Bernstein, sem
fengið hafði Bítlana fyrstur um-
boðsmanna til Bandaríkjanna
árið 1964, hafði brennandi áhuga
á verkefninu. Honum gekk vel að
fá stórstjörnurnar til liðs við sig og
færri komust að en vildu. Cynthia
kom fram á blaðamannafundi í
sjónvarpi ásamt Nureyev og
sagðist hafa haft það á tilfinning-
unni að hún hefði ekki síðan
Lennon dó fengið tækifæri til að
votta honum virðingu opinberlega
á viðeigandi hátt - en fengi nú
loksins tækifæri til þess.
Þessi ummæli og fregnir af
undirbúningi stórtónleikanna bár-
ust Yoko Ono til eyrna og brást
hún við á versta veg. Vann hún af
krafti f því að rægja forráðamenn
hljómleikanna bak við tjöldin, fékk
Nureyev til að hætta við allt sam-
an og fleiri fylgdu í kjölfarið. Lög-
fræðingar hennar höfðu í hótun-
um. (skeytum þeirra var málsókn
hótað ef lög Lennons yrðu leikin
og hefndum ýmiss konar komið
fram ef af hljómleikunum yrði. Var
ekki linnt látum fyrr en forráða-
menn minningartónleikanna
breyttu áætlunum sínum. Þeir
voru haldnir í Central Park í New
York, ekki f nafni Lennons heldur
í þágu friðar í heiminum.
Boð um samvinnu var ekki
þegið. Hugmyndin kom ekki frá
Yoko sjálfri eða liðsmönnum
hennar og því var þvingunum
beitt. Hún er forrík og hefur auk
þess mikil áhrif meðal listamanna
ef hún beitir sér og vill það við-
hafa.
MISHEPPNAÐIR LENNON-
TÓNLEIKAR
Á sama tfma og unnið var gegn
fyrirætlunum Sids Bernstein efndi
Yoko til minningartónleika í fæð-
ingarborg Lennons, Liverpool.
Þetta var í vor og voru undirtektir
dræmar. Fáir mættu enda miða-
verð hátt og á margan hátt illa að
tónleikunum staðið. Þeir hlutu
hroðalega útreið í bresku press-
unni og voru álitnir mikil og háðu-
leg móðgun við minningu
Lennons. Til að bæta gráu ofan á
svart svaraði Yoko spurningum
blaðamanna með hroka og skellti
skuldinni á alla aðra en eigin
liðsmenn.
18 VIKAN i.TBLiwi