Vikan - 09.02.1993, Blaðsíða 34

þessa skoðun sjálf en komið jafnframt fram
sem einhvers konar talsmaður andstöðunnar.
Það var bara ekki nokkur lifandi leið.“
- Er Kvennalistinn klofinn vegna EES-máls-
ins?
„Nei, hann er ekki klofinn.
- Heitt í kolunum?
„Það risu náttúrlega mjög hátt öldurnar
þegar umræðan var sem mest og miklar til-
finningar voru í spilinu. En þær öldur hafa
mjög hnigið síðan og mér finnst umræðan
ekki vera eins tilfinningaþrungin og hún var.“
- Hvernig meturðu afstöðuna með og á
móti EES innan Kvennalistans?
„Það eru áreiðanlega fleiri konur andvígar
EES í Kvennalistanum en samþykkar og ég
get mjög vel skilið það. Ef maður tæki bara til-
finningalega afstöðu í þessu máli lægi miklu
nær manni að vera andstæðingur þess vegna
þess að þetta stendur vissulega fyrir margt
sem er okkur mjög á móti skapi, miðstýringu,
reglugerðaveldi og ýmislegt slíkt. Skoðun mín
á því hefur ekkert breyst. Eg fór hins vegar að
velta því fyrir mér hversu mikið þetta yrði um-
flúiö, þótt við stæðum utan EES. Mér finnst
fólk tína svo margt neikvætt til við þetta fyrir-
bæri, sem eru kannski fremur almenn þróun-
areinkenni á vestrænu samfélagi í dag. Þessi
einkenni verða ekkert frekar umflúin þó að
maöur snúi blinda auganu að EES.“
HEFÐI VIUAÐ BREYTINGU Á
STJÓRNARSKRÁNNI
- Þú ert ekkert hrædd við að þetta sé hugsan-
lega stjórnarskrárbrot?
„Jú, mér finnst vera ákveðinn vafi á því að
samningurinn standist stjórnarskrána og hvort
stjórnarskrá okkar heimili yfirleitt að framselja
eitthvert vald. Þess vegna hefði ég viljað sjá
breytingu á stjórnarskránni og mér finnst aö
það þurfi að gera slíka breytingu vegna þess
að ég er alveg sannfærð um það að á kom-
andi árum verða þjóðir heims að setja valdi
sínu ákveöin mörk. Við þurfum einfaldlega á
því að halda á ýmsum sviðum. Við getum
nefnt sem dæmi friðarmál, umhverfismál,
mannréttindamál og fleira slíkt. Við þurfum á
því að halda að hægt sé að setja fullveldi
þjóða ákveðnar skorður. Þá á ég ekki viö að
neitt sé tekið af þeim en þær leggi af fúsum
og frjálsum vilja af mörkum til sameiginlegs
stjórnkerfis.
Ég er viss um að þetta er að færast í auk-
ana þannig að ég held að við þurfum að fá inn
í stjórnarskrána einhver ákvæði sem heimila
þetta. Það þarf þá að gerast með auknum
meirihluta, það er ekki nóg að fyrir slíku sé
naumur meirihluti á Alþingi heldur þyrfti
kannski tvo þriðju eða þrjá fjórðu hluta at-
kvæða og þá jafnframt ákvæði um þjóðarat-
kvæðagreiðslu i slíkum tilvikum, þannig að
þjóðinni sé ekki þrengt inn í þetta heldur ger-
ist þetta með hennar samþykki.
Auðvitaö hefði verið mjög einfalt - og auð-
velt fyrir mig - að fela mig bak við stjórnar-
skrármálið og segja: „Við erum að ræða hér
hugsanlega brot á stjórnarskránni og þess
vegna greiði ég atkvæði gegn samningnum."
Þá hefði maður losnað við að taka efnislega
afstöðu til hans að öðru leyti. Mér fannst ég
ekki geta gert það.“
- Hefði ekki verið heiðarlegra aö greiöa þá
atkvæði meö samningnum?
„Nei, vegna þess aö ég tel að við hefðum
getað tekið af allan vafa um stjórnarskrárbrot
ef pólitískur vilji hefði verið fyrir því á þinginu.
Og ég hef, ásamt fleirum úr stjórnarandstöð-
unni, staðið að slíkum tillöguflutningi um
breytingar á stjórnarskránni. Þær tillögur hafa
verið felldar á þinginu. Þá finnst mér að
stjórnarflokkarnir verði að bera pólitíska á-
byrgð á þessu máli, þeir flokkar sem sjá enga
efnisgalla eða formgalla á því.“
KEMST EKKI FRÁ VAFANUM
„Við sem sitjum hjá leggjum málið í dóm
þeirra sem hafa klára afstöðu með eða á
móti. Og eitt verður að vera Ijóst, að þó að ég
hafi tekiö þessa efnislegu afstöðu er ég eftir
Við viljum gefa Kugtakinu
„ábyrgð" nýja merkingu.
Sprengikrafturinn, sem
Kvennalistinn hafði í upp-
hafi, gaf konum jákvæða
sjálfsímynd.
EES stendur vissulega fyrir
margt sem er okkur á máti
skapi.
Við þurfum á því að halda
að hægt sé að setja full-
veldi þjóða ákveðnar
skorður.
Ég hef ekki sannfæringu
um að EES sé eitthvað ó-
skaplega gott eða slæmt.
Okkur í Kvennalistanum
lendir harkalega saman og
það getur endað með gráti
og gnístran tanna.
sem áður í vafa um þessa afstöðu mína. Ég
kemst ekkert frá vafanum. Það verður bara að
vera mitt hlutskipti í þessu máli. Ég hef ekki
sannfæringu um að þetta sé eitthvað óskap-
lega gott eða slæmt, þannig að ég sit bara
uppi með þetta.
- Hvernig líður þér að vera í minnihluta I
Kvennalistanum?
„Mér líður svo sem ekkert illa með það. Ég
hef oft lent í minnihluta áður svo það er ekki
neitt nýtt fyrir mig. Það er engin persónuleg ó-
vild í þessu máli okkar á milli, þótt miklar til-
finningar séu í spilinu. Ég held að þetta sé
kannski erfiðara í karlaflokkunum. Okkur í
Kvennalistanum lendir harkalega saman og
það getur endað með gráti og gnístran tanna
en svo er það búið. Karlarnir fá ekki svona út-
rás fyrir þetta." Og nú hlær þingkonan dátt.
- Við vendum kvæði okkar í kross. í banka-
ráðum beggja ríkisbankanna, Landsbankans
og Búnaðarbankans, er ríkisstjórnin í minni-
hluta, vegna þess að kjörtímabil bankaráðs-
manna miöast ekki við þingkosningar. Það
vakti athygli þegar í Ijós kom að fulltrúi
Kvennalistans í bankaráði Landsbankans
stóð að ákvörðun um vaxtahækkun með
tveimur fulltrúum stjórnarflokkanna, gegn at-
kvæðum tveggja fulltrúa stjórnarandstöðunn-
ar. Erþessi vaxtahækkun i samræmi við hag-
fræði hinnar hagsýnu húsmóður?
„Já, það má eiginlega segja það. En að
standa að vaxtahækkun í bönkunum núna er
auðvitað mjög erfitt pólitískt séð fyrir okkur.
Og það er pólitískt erfitt að fulltrúi okkar skuli
hafa gert það. En ef grannt er skoðað finnst
manni að Kristín Sigurðardóttir, bankaráðs-
maður Kvennalistans, hafi ekki átt annarra
kosta völ. Bankarnir móta ekki vaxtastefnuna
í landinu heldur ríkisvaldið, meðal annars
með útgáfu sinni á ríkisverðbréfum, ríkisvíxl-
um og spariskírteinum. Stór banki eins og
Landsbankinn, sem er með nær allan sjávar-
útveginn á sínum herðum, veröur að vera
samkeppnisfær við aðra. Hann getur þvi ekki
haldið vöxtunum lægri heldur en ríkisvaldið
eða aörir bankar.“
- Landsbankinn hefur þó haft vissa forystu
sem stærsti bankinn... ?
„Hann hefur ekki haft það í þessum málum.
íslandsbanki hefur til dæmis verið með hærri
vexti en Landsbankinn og auk þess hefur ís-
landsbanki haft meiri vaxtamun, sem þýðir að
hann hefur tekið sér meiri tekjur en Lands-
bankinn. Við vitum að Landsbankinn tapaði
verulegu fé á síðasta ári og staða hans er ekki
sérlega góð. Spurningin er hvort við viljum
hætta á að lenda í svipuðu fari og bankar hafa
lent í í Noregi og Finnlandi, þar sem þurft hef-
ur að dæla miklu fé frá skattgreiðendum inn i
bankakerfið til að halda bönkunum á floti.“
HVAÐ ERU ÞESSIR
MENN AÐ HUGSA?
- Er eðlilegt að fulltrúi Kvennalistans myndi
þarna I raun meirihiuta með tveimur fulltrúum
ríkisstjórnarflokkanna ?
„Þaö er auðvitað pólitískt erfitt en við getum
ekki ýtt málefnalegri afstööu til hliöar vegna
andstöðu við ríkisstjórnina. En þá hlýtur maður
aö spyrja sig hvað fulltrúar stjórnarandstöð-
unnar voru að hugsa í bankaráði Landsbank-
ans sem þeir hugsuðu ekki í bankaráði Bún-
aðarbankans. Þar stóðu þessir sömu aðilar að
vaxtahækkun. Formaður bankaráðs Búnaðar-
bankans er Guðni Ágústsson framsóknarmað-
ur. Hann leggur til vaxtahækkun þar en Stein-
grímur Hermannsson, fulltrúi Framsóknar-
flokksins í bankaráði Landsbankans, leggur til
vaxtalækkun. Hvað eru þessir menn þá að
hugsa? Er þetta allt í lagi í öðrum bankanum
en ekki í hinum? Við erum auðvitað þeirrar
skoðunar að vextir þurfi að lækka en þar verð-
ur ríkisstjórnin að ganga á undan og lækka
vexti á þeim verðbréfum sem hún gefur út.“
- Var þessi vaxtaákvörðun og aðrar ákvarð-
anir íbankamálum ræddar íKvennalistanum?
„Já, þær eru ræddar í þingflokknum en ekki
alltaf fyrirfram, stundum eftir á.“
- Er hægt að skilja á milli faglegs og póli-
tísks mats í svona máli?
„Kristín Sigurðardóttir er auðvitað pólitískt
kjörinn fulltrúi í bankaráðinu. Sú spurning
vaknar fyrst hvort eigi að kjósa pólitíska full-
trúa í bankaráð, ef þeir eru þar bara til að taka
faglega afstöðu. Væntanlega eru þeir líka þar
til að fylgja eftir pólitískum hugmyndum og
gæta þess að hagsmunir ákveðinna hópa séu
ekki fyrir borð bornir. Það verður ekki skilið
þarna algjörlega á milli enda er þessi ákvörð-
un pólitísk þó að hún sé líka fagleg. Það er
pólitík að stefna rekstri banka í hættu og taka
þá áhættu að ríkisvaldið leggi fé til bankans
34 VIKAN 3. TBL. 1993