Vikan - 09.02.1993, Blaðsíða 36

upp kemur hjá okkur, svipaöur og hjá unglingi
sem er í uppreisn. Við hljótum aö draga dám
af því aö hafa verið á pólitískum vettvangi í tíu
ár, það fer ekki hjá því. Þaö er svolítið sér-
kennilegt fyrir okkur - sem finnst viö vera svo
nýjar í pólitík - aö uppgötva að þegar viö för-
um í grunnskólana og tölum viö unglingana
þá finnst þeim eins og Kvennalistinn hafi alltaf
veriö till Hann er hluti af pólitískri mynd þeirra.
Það er sérkennilegt aö upplifa það.“
- Nú hefur barátta stjórnar og stjórnarand-
stöðu veriö óvenju hörð á Alþingi í vetur.
Hvað finnst þér um ráðstafanir stjórnvalda í
heilbrigðis- og tryggingamálum?
„Viö Kvennalistakonur höfum gagnrýnt þær
mjög harkalega vegna þess hvað þær koma
illa viö barnafólk og gamalt fólk. Það sem fer
ekki hvaö síst illa í mig í þessum málum eru
þessar sífelldu breytingar. Þaö er ekki fyrr
búið aö ákveða eitthvað og þaö rétt byrjað aö
virka en menn ákveða eitthvað allt annað.
Það er því aldrei hægt aö meta neitt sem gert
er, aldrei hægt að meta hverju breytingarnar
skila.“
ALLT UPP í LOFT Í
HEILBRIGÐISKERFINU
„Ráðherrarnir hafa talað mikið um mikilvægi
þess að skapa kostnaðarvitund í heilbrigðis-
kerfinu. Þeir tala líka um nauðsyn á stöðug-
leika í þjóðfélaginu. En þessir menn eyði-
leggja gjörsamlega alla kostnaðarvitund með
sífelldum breytingum og hringlandahætti. Og
þeir eyðileggja líka allan stöðugleika vegna
þess að menn vita aldrei deginum lengur að
hverju þeir ganga. Sem dæmi má nefna lyfja-
reglugerðina sem búið er að breyta fimm
sinnum á einu og hálfu ári. Ég held að fólk
hugsi því miður orðið sem svo að það taki því
ekki lengur að kynna sér breytingarnar. Menn
hugsa meö sér að það taki því ekki að velta
því fyrir sér hvernig þetta sé, það verði áreið-
anlega orðið allt öðruvísi á morgun.
Það er líka annað í sambandi við þessi mál
að aldrei er haft samráð við einn né neinn.
Þetta eru allt stjórnvaldsaögerðir að ofan og
þær koma fólki alltaf meira og minna I opna
skjöldu, hvort sem um er aö ræða fagfólk eöa
almenning. Það er skrítið að vilja stjórna með
þessum hætti. Það er alltaf allt upp í loft í heil-
brigðiskerfinu, í stað þess að stjórnvöld hafi
fagfólk og almenning meö sér.“
- Er ekki eitthvað jákvætt í þessum ráðstöf-
unum, til dæmis hækkun meðlagsgreiðslna?
„Við erum ekkert ósáttar við að meðlag sé
hækkað. Við höfum lengi verið þeirrar skoð-
unar að það yrði að gerast. Meðlag, eins og
það var, dugði ekki einu sinni fyrir leikskóla-
kostnaði hjá einstæðum mæðrum, sem telja
má aigjört lágmark. Gallinn við þessa aðferð,
sem nú er viðhöfð, er sá að þetta kemur börn-
unum ekki til góða á nokkurn hátt. Þetta er
ekki viðbót við það sem lagt er til framfærslu
þeirra heldur bara tilfærsla á fé. Ríkið er
nefnilega að sþara með þessum hætti og
þetta virðist einvörðungu gert í því skyni.
Ef þessir fjármunir sem sparast nú í
mæðra- og feðralaunum hefðu til dæmis verið
fluttir yfir á barnabótaaukann hefðu þeir nýst
tekjulágum einstæðum mæðrum og fólki I
sambúð. Þá hefði málið horft öðruvísi viö. En
þetta er ekki gert heldur er bara verið að
skera niður hjá ríkinu. Ríkisstjórnin siglir undir
fölsku flaggi í þessu efni. Hún er ekki að
hugsa um hagsmuni einstæöra mæðra eða
barna sem eru á þeirra framfæri þó að ráða-
menn gefi í skyn að það vaki fyrir þeim. Þeir
gera út á ákveðna viðurkenningu á því í þjóð-
félaginu að meðlag þurfi að hækka.“
MIKIL REIDI MEÐAL FÓLKS
- Nú er atvinnuleysi sem aldrei fyrr og órói á
vinnumarkaði. Heldur þú að stefni í verkföll og
hörð átök í kjaramálum í vor?
„Ég hef ekki trú á slíku nú á næstunni en
það gæti orðið undir vorið. Mér finnst vera ó-
skaplega mikil reiði meðal fólks vegna að-
gerða ríkisstjórnarinnar. Og það er ekki eitt
heldur hreinlega allt. Það hefur líka sitt að
segja I þessu sambandi hvernig ráðherrarnir
koma fram. Þeir eru orðnir svo hrokafullir í
umgengni við fólk og fjölmiðla. Það skín ein-
hvern veginn af því sem þeir segja og gera að
þeir einir ráði og þeir ákveöi hvernig hlutirnir
eigi að vera.
Lyf jareglugerðinni er búið
að breyta fimm sinnum á
einu og hálfu ári.
Aldrei er haft samráð við
einn né neinn. Þetta eru
allt stjórnvaldsaðgerðir að
ofan.
Við höfum lengi verið
þeirrar skoðunar að með-
lag verði að hækka.
Óskaplega mikil reiði
meðal fólks vegna að-
gerða ríkisstjórnarinnar.
Mér finnst merkilegt að
niðurskurðinum í skóla-
málum skuli ekki mótmælt
af meiri krafti.
Þeir ákveða í desember, rétt fyrir jól, að
lækka persónuafsláttinn. Verkalýöshreyfing-
unni var algjörlega ókunnugt um að slíkt væri
í bigerð en hún hefur einmitt verið að berjast
fyrir því aö hækka persónuafsláttinn. Umræð-
an snerist öll um það fyrir síðustu kosningar.
Svo lækka þeir persónuafsláttinn í hvelli
nokkrum dögum fyrir jól, þegar engin von er til
þess að hægt sé að ná upp einhverjum við-
brögðum I samfélaginu. Svo koma þeir jafnvel
og segja að allt sem þeir hafi gert sé gert í
samráði við verkalýðshreyfinguna - henni hafi
verið kynnt þetta allt! Þeir kynntu bara allt
aðra hluti en það sem síðan var framkvæmt.
Þaö er ekki samráð þótt einhver mál séu laus-
lega reifuð.
Það er reiði í fólki, bæði út af aðgerðum rík-
isstjórnarinnar, sem koma mjög illa við lág-
launafólk, og líka vegna þess hvernig gripið er
til þessara aðgerða, hvernig þessir menn
koma fram. Annars finnst mér merkilegt aö
niðurskurðinum í skólamálum og menntakerf-
inu skuli ekki vera mótmælt af meiri krafti en
gert er. Það hlýtur að vera stórmál fyrir verka-
lýðshreyfinguna að börn félagsmanna búi við
jafnrétti og góðan aðbúnaö í skólunum. Ég sé
til dæmis í greinaskrifum fulltrúa sænska al-
þýðusambandsins að þeir leggja mikla á-
herslu á það, á þessum samdráttartímum
sem nú eru, að það eigi að fjárfesta í mennt-
un og ekki bara í háskólamenntun heldur al-
mennt í menntakerfinu.'1
- Ef við víkjum nú sögunni að þér persónu-
lega, hefur þú einhvern tíma til að sinna á-
hugamálum?
„Ég hef mjög lítinn tíma fyrir áhugamál. Ég
hef nú verið að kvarta undan því undanfarið
að ég lesi ekkert nema skjöl og skýrslur og
þetta eyðileggur að einhverju leyti lestrará-
hugann. Maður les svo mikið af misjafnlega á-
hugavekjandi efni að það verður hálfgert átak
að taka sér bók í hönd - maður er orðinn svo
þreyttur af að horfa á lesmál. Mér finnst þetta
mjög bagalegt.11
TENGSLIN VID FÓLKIÐ ROFNA
„Mér finnst það líka orka mjög tvímælis hve
manni er haldið gifurlega uppteknum í þing-
störfum og öllu því starfi sem þeim fylgir vegna
þess að það veldur því að tengslin rofna við
fólk úti í bæ. Ef maður gæti sinnt einhverju
tómstundastarfi kæmist maður þannig í tengsl
við fjölda manns. Ég var einmitt að hugsa um
það í morgun að ég væri alveg til í að fara að
syngja í kvennakór sem verið er að stofna. En
hvernig á ég að finna tíma í það? Ég held að
þetta sé svolítið hættulegt því að við einangr-
umst með þessu móti.
Það hefur líka sitt að segja að ég á tvo
stráka, sjö og tíu ára, og þeir þurfa auðvitað
sinn tíma. Sá tími sem ég eyði ekki hér á
þinginu fer í að sinna fjölskyldunni þannig að
lítill tími er afgangs fyrir mig eina.“
- Þurfa framákonur í stjórnmálum að eiga
eiginmenn af einhverri sérstakri gerö - eða
vera einhleypar?
Ingibjörg Sólrún hlær en hugsar sig svo um
nokkra stund. „Já, segir hún svo, það er nú
kannski erfitt að alhæfa um þetta. Ég man eft-
ir könnun sem gerð var meðal kvenna í sveit-
arstjórnum. Þar kom fram að margar þeirra
voru búnar að vera þar stutt og einnig að
mjög margar ætluðu að hætta fyrr en síðar. Á-
stæðan var yfirleitt sú að þetta væri of mikið
álag vegna fjölskylduáþyrgðar. Þær sögðu að
sveitarstjórnarstörfin bættust einfaldlega við
önnur störf þeirra.11
ÖFLUGT STUÐNINGSKERFI
„Starf þingmanns gerir svo miklar kröfur að
fjölskylduábyrgð hlýtur að flytjast dálítið yfir á
hinn aðilann. Eiginmenn stjórnmálakvenna
verða sem sagt að vera tilbúnir að taka á sig
meiri ábyrgð en ella. Ég verð að koma því að
hér að fyrir utan að eiga sérlega vænan sam-
býlismann hef ég mjög öflugt stuðningskerfi í
fjölskyldunni og þá á ég ekki hvað síst við
tengdaforeldra rnína."
- Geta hjón bæði barist fremst á vettvangi í
stjórnmálum eða öðrum opinberum störfum?
Bitnarþað ekki á börnunum?
„Jú, ég er alveg sannfærð um það. Það er
að minnsta kosti mjög erfitt og hlýtur að skapa
mjög mikla togstreitu, líka á milli hjónanna.
Og það hlýtur að koma niður á börnunum.
Maður sinnir ekki börnum eingöngu í hjáverk-
um, það gengur ekki.“
- Þannig að Hjörleifur Sveinbjörnsson,
sambýlismaður þinn, er ekki á leið inn á þing.
„Nei, ég held að honum finnist Alþingi ekki
fýsilegur vinnustaður!" □
36 VIKAN 3.TBL. 1993