Vikan - 20.04.1995, Qupperneq 12

FOSTURLAT
TEXTI: SVAVA JÓNSDÓTTIR UÓSM.: BRAGI ÞÓR JÓSEFSSON
Hver er tíðni fósturláta?
Hvers vegna eiga þau sér
stað? Hvernig líður for-
eldrunum andlega þegar
þeir hafa misst bamið -
sem aldrei fœddist? VIK-
AN leitaði svara hjá Jóni
Hilmari Alfreðssyni, yfir-
lœkni á kvennadeild
Landspítalans, og séra
Braga Skúlasyni sjúkra-
húspresti.
Talið er að um það bil
25-30% af öllum þung-
unum endi í fósturláti
eftir eina til tvær vikur frá
getnaði. Af þeim þungunum
sem hafa verið staðfestar
enda um það bil 10-15% í
fósturláti. Þær konur sem
missa fóstur á fyrstu vikun-
um geta farið nokkra daga
fram yfir áætlaðan dag sem
tíðablæðingar áttu að hefj-
ast. Þeim líður öðruvísi en
vanalega og þegar blæðing-
arnar hefjast eru þær aðeins
meiri en vanalega
og fósturvísir-
inn skolast
burtu. Ef
kona
missir
hins
vegar fóstur eftir að hafa
gengið með ( meira en sex
vikur er hreinsað úr leginu á
sjúkrahúsi þar sem hætta er
á að eitthvað verði eftir.
LITNINGAGALLAR,
VEIRUSÝKINGAR OG
HORMÓNA-
SJÚKDÓMAR
Aðalástæða fósturláta er
að samruni sæðis- og
eggfrumunnar heppnast ekki
sem skyldi. í fósturvísinum
er galli og hann er því
dæmdur til glötunar í upp-
hafi. Þrátt fyrir það missir
konan oft og tíðum ekki
fóstrið fyrr en á öðrum eða
þriðja mánuði meðgöngunn-
ar. Náttúran hefur einfald-
lega þann háttinn á. Nokk-
urra ára gömul rannsókn
sýnir fram á að um það bil
65% allra fósturláta stafa af
litningagöllum. Margar aðrar
ástæður geta valdið fóstur-
láti. Breytingar í leginu, sem
stafa af sjúkdómum, geta
gert það að verkum að erfið-
ara er að halda fóstrinu.
Leghálsinn getur líka bilað
þannig að hann gefur sig.
Hormónasjúkdómar geta
valdið fósturláti. Sömu
sögu er að segja um veiru-
og bakteríusýkingar en
þær gera það að verkum
að fósturlát verður oft ekki
fyrr en eftir þriggja eða
fjögurra mánaða með-
göngu. Ýmsar sýkingar
sem geta valdið fósturláti
eru ekki algengar hér á
landi. Til dæmis sýkingar
sem eru algengar á meg-
inlandi Evrópu þar sem
fólk borðar meira hrá-
meti. Hér á landi hafa
konur hins vegar misst
fóstur vegna listeríu en
þaö er baktería sem
berst úr jarðvegi og
með húsdýrum.
Sérstaklega
köttum.
Tíðni fósturláta fer vax-
andi með aldrinum þannig
að meira er um að fertugar
konur missi fóstur en þær
tvítugu. „Þetta getur haldist í
hendur við það að frjósemi
kvenna, eða færnin til að
ganga með og ala barn, fer
lækkandi með aldrinum,“
segir Jón. „Um það bil 30%
þungana sem hafa verið
staðfestar hjá konum yfir fer-
tugu enda í fósturláti. Legið
hjá fertugum konum hefur
stundum breyst, hormóna-
búskapurinn er ekki eins
sterkur og hann var og ójafn-
vægi í hormónum getur haft
áhrif."
UTANLEGSFÓSTUR
Ef frjóvgaða eggið kemst
ekki niður í legiö situr það
oftast í öðrum hvorum
eggjaleiðaranum. Fóstrið
deyr mjög snemma og þess
vegna eru yfirleitt engin fóst-
ur í utanlegsfóstrum heldur
fylgjuvefur sem situr fastur í
eggjaleiðaranum. Hann
dregur til sín næringu úr
blóði móðurinnar og gefur
frá sér hormón þannig að
þungunarpróf verður já-
kvætt. „Þaö blæðir oft í
kringum þennan köggul
þannig að hann og slímhúð-
in í kring verða gegndreþa af