Vikan - 20.04.1995, Blaðsíða 28

DULRÆN MÁLEFNI
DRAUGARH
DULSPEKI
TEXTI: BERGHILDUR ERLA BERNHARÐSDÓTTIR OG ELFA ÝR GYLFADÓTTIR
Frá þvi land byggðist
hafa íslendingar trúað á
drauga. Sagt er frá
drawgagangi i fornsögunum
auk þjóðsagna. íslendingar
eru enn trúaðir á yfirskilvit-
leg fyrirbæri og fær Sálar-
rannsóknarfélagið eitt til tvö
simtöl daglega vegna óró-
leika i húsum. Fólk hefur flúið
hús sin vegna reimleika og
auð hús standa á höfuðborg-
arsvæðinu vegna þessa. Þeir
eru til sem starfa við það að
hreinsa hús af slfkum fyrir-
bærum. Frásagnir þessa fólks
og þeirra sem telja sig hafa
séð slikan óskwnda f húsum
sínum, eru magnaðar. En eins
og alltaf er tekist á um skýr-
ingar á þesswm fyrirbærum.
draugagangi f fornsögwnum
auk þjóðsagna. íslendingar
eru enn trúaðir á yfirskilvit-
leg fyrirbæri og fær Sálar-
rannsóknarfélagið eitt til tvö
sfmtöl daglega vegna óró-
leika í húswm. Fólk hefwr flúið
hús sin vegna reimleika og
auð hús standa á höfuðborg-
arsvæðinu vegna þessa. Þeir
erw til sem starfa við það að
hreinsa hús af slikum fyrir-
bærum. Frásagnir þessa fólks
og þeirra sem telja sig hafa
séð slíkan óskunda i húsum
sfnum, eru magnaðar. En eins
og alltaf er tekist á um skýr-
ingar á þessum fyrirbærum.
DRAUGATRÚ TIL
FORNA
Trú á drauga hefur lengi
lifað með mannfólkinu og
vísbendingar um það má sjá
í fornbókmenntum okkar.
Eyrbyggjasaga og Grettis-
saga lýsa mögnuðum
draugagangi og er hin síðar-
nefnda sennilega sú sem er
þekktust. Þar eru magnaðar
lýsingar á baráttu Grettis Ás-
mundarsonar og Gláms hins
sænska. Draugatrúin birtist
einnig í fjölda íslenskra þjóð-
sagna. Draugar eru taldir yf-
irnáttúrulegar verur og eru
margar kenningar um uþþ-
runa þeirra og eðli. Jón
Árnason nefnir fyrst aftur-
göngur í safni sínu en það
eru þeir sem ganga aftur af
sjálfsdáðum. Jón nefnir þá
sem telja illa farið með bein
sín, sakna fjár síns og þá
sem ofurást höfðu á lífinu.
Hér er átt við fyrirbæri eins
og útburði og fépúka. Flestar
draugasögurnar fjalla þó um
þá sem ganga aftur af heift
eða girnd. Slíkar afturgöngur
reyndu að gera þeim mein
sem þær hötuðust við í líf-
inu. Þeir ástföngnu gengu
einnig aftur til að vitja ástar
sinnar, eins og djákninn á
Myrká. Jón segir ennfremur
að á meðan hinir dauðu séu
á reiki séu grafir þeirra opn-
ar. Þess er einnig getið að
hinir dauðu gangi allir úr
gröfum sínum á nýársnótt og
haldi messugjörð í kirkju og
hverfi síðan. í munnmælum
er því einnig lýst að þar sem
draugar hafi verið á kreiki
megi sjá eldglæringar og
hrævarelda og eins er eldur
eða skot talin besta vörnin
gegn draugum á eftir
klukknahringingum. Ef fólk
grunaði að hinir látnu gengu
aftur var talið gott ráð að
reka nálar í gegnum iljar
þeirra áður en þeir voru
grafnir. Jón fjallar einnig um
móra og skottur, sem eru
ættarfylgjur, og staðára og
gangára, en það eru aftur-
göngur sem geta orðið fylgj-
ur manna og birtast á ýmsan
hátt.
ÍSLENSK DRAUGASAGA
MAÐURINN FRÁ
STAKKAHLÍÐ
Eftir sögn Einars Sveins
Jóhannessonar frá Mýrnesi i
Suður-Múlasýslu 1901.
Skráð af Ólafi Davíðssyni.
Fyrir nokkrum árum bjó
bóndi sá að Klyppstað í Loð-
mundarfirði, er Stefán hét.
Hann býr nú í Héraði uppi.
Svo vildi til, að maður iagðist
í Stakkahlíð, kunningi Stef-
áns, og iá þungt. Um þær
mundir þurfti Stefán að
bregða sér fram í stofu á
Klyppstað, og var aðeins
hálfrokkið. Vefstóii var í stof-
unni. Jafnskjótt og Stefán
lýkur upp stofunni, sér hann,
að maðurinn frá Stakkahlíð
situr i vefstaðnum. Stefán
furðar á þessu, en yrðir þó
ekki á manninn; lýkur hann
nú erindi sínu og fer inn í
baðstofu. Hann segir, að
manninum frá Stakkahlíð
muni vera batnað, því að
hann sitji frammi í stofu, og
spyr, hvort hann hafi ekki
gert vart við sig. Fólkið neit-
aði því; var nú farið fram í
stofu að hyggja að mannin-
um, en hann var þá horfinn,
og sáust hans engin merki.
Seinna fréttist, að Stakka-
hliðarmaðurinn hafði dáið
einmitt um þær mundir, sem
Stefán sá hann.
NÚTÍÐIN
Andatrú og dulhyggja er
enn stór þáttur i þjóðtrú ís-
lendinga. Stór hluti þjóðar-
innar segist hafa orðið fyrir
dulrænni reynslu. Fjölmiðlar
eru einnig iðnir við kolann og
er t.d. gefið út tímarit sem
eingöngu fjallar um andleg
málefni. Forsíðufréttir blaða
hafa einnig verið um drauga-
gang í húsum. Eiríkur Jóns-
son á Stöð tvö fékk til sín
forstöðumann Sálarrann-
sóknarfélagsins, sem lýsti
þvi yfir að bráðum gætu allir
fengið að líta drauga berum
augum, og fréttastofa Stöðv-
arinnar fékk miðil til að vera
með skyggnilýsingu í beinni
útsendingu. Útvarpsstöðv-
arnar bjóða upp á skygg-
nilýsingaþætti og samtöl við
miðla. Sálir að handan virð-
ast líka duglegar að gera
vart við sig hjá þessari and-
ans þjóð. Sálarrannsóknar-
félagið fær eitt til tvö símtöl á
dag, þar sem beðið er um
hjálp vegna reimleika í hús-
um. En gagnrýnisraddir
heyrast sem gagnrýna þjóð-
ina fyrir að vera með annan
fótinn í öðrum heimi og ein-
beita sér ekki að því lífi sem
hún lifir hér og nú. Margir
hafa þó áhuga á andans efn-
um og hafa miðlar á íslandi
nóg að starfa.
SJÁENDUR SEGJA FRÁ
Erla Stefánsdóttir er ein
þeirra sem segist geta
skyggnst inn í hinn yfirskilvit-
lega heim og sjá m.a fram-
liðna, álfa og útgeislun efnis-
ins og skynja liðna atburði.
Hún leiðbeinir fólki með
þann heim sem sumir sjá og
skynja og er fyrir handan
okkar veruleika. Erla trúir á
endurholdgun og telur að við
fæðumst aftur og aftur til að
verða betri og meiri mann-
eskjur. Hún telur að reimleik-
ar f húsum stafi af nokkrum
atriðum. „Stundum eru þetta
vondar verur að handan.
Þær koma kannski þar sem
28 VIKAN 4. TBL. 1995