Vikan - 10.01.1980, Blaðsíða 5

Á gelgjuskeiðinu öðlast unglingurinn
meira og meira sjálfstæði, hann fer að
verða óháðari foreldrunum og hann vill
hafa sínar skoðanir um lífið og tilveruna
og fá að lifa sínu lífi að einhverju leyti
sjálfur. Sjálfstæðisbarátta unglinga fer
oft saman við lifskreppu sem foreldr-
arnir eru í. Foreldrarnir eru yfirleitt um
og yfir fertugt. Þeir eru gjarnan á
tímamótum í ævi sinni. Þeir hugsa um
hvort þeir séu á réttri hillu í lífinu og
hvort lífið hafi orðið eins og þá hafði
dreymt um. Þegar foreldrarnir verða
varir við að börnin halda því fram að
þau séu að verða fullorðin eru þeir
minntir á að lífið heldur áfram og þeir
eru að eldast. Mótmæli og árásir
unglinganna koma oft við veika punkta
hjá foreldrunum og veikja sjálfstraust
þeirra.
Að breyta foreldravaldinu
Foreldrar bregðast yfirleitt illa við
mótmælum unglinga. Þeir verða líka
hræddir af þvi að þeir finna að gamlar
aðferðir duga ekki lengur til þess að fá
barnið yfir á sitt band.
Unglingurinn er orðinn færari um að
standa gegn valdbeitingu, hann lætur
ekki kúga sig lengur. Unglingurinn
hefur sjálfur fengið völd í hendur, hann
getur sjálfur farið að refsa og umbuna
foreldrunum að vild. Hann er ekki eins
háður umbun og refsingu foreldranna,
hann hefur öðlast meiri möguleika en
áður til þess að fullnægja þörfum og
óskum — óháð foreldrunum.
Það er full ástæða til að ætla að
mótmæli unglinga gagnvart foreldrum
séu að miklu leyti háð þeim uppeldis-
aðferðum sem börn hafa verið beitt áður
en þau komust á unglingsár. Því meira
vald sem foreldrarnir hafa notað, þeim
mun meiri mótmæli. Ef börn hafa ekki
verið beitt miklu valdi í uppeldi og verið
raunverulegir samvinnuaðilar við for-
eldrana, hafa þau hreinlega ekki þörf
fyrir að mótmæla eins miklu eins og þeir
unglingar sem hafa verið beittir miklu
valdi.
Foreldrar nota hins vegar ekki vald-
beitingu i uppeldi af því að þeir séu svo
slæmir. Þeir gera það yfirleitt af því að
þeir vita ekki betur, af því að þeir kunna
engar aðrar aðferðir.
Foreldravaldið reynist hins vegar
mörgum erfitt og vald elur gjarnan af sér
meira vald. Þess vegna gripa líka margir
foreldrar til þess að slá börn þegar aðrar
aðferðir duga ekki. Það veldur síðan
samviskubiti og gremju yfir að aðrar
mildar aðferðir dugðu ekki á barnið. En
foreldravaldið dugar oft ekki lengur en
fram á unglingsár, þá missir það
áhrifamátt sinn.
Mótmælum unglinga er oft aðeins
hægt að breyta með raunverulegri
samvinnu við þá. Samvinnu þar sem
hvorugur aðilinn þarf að nota vald-
beitingu til þess að fá vilja sinum fram
gengt.
2. tbl. Vlkan 5