Vikan - 10.01.1980, Blaðsíða 6

Vímugjafar
Fyrir rúmlega tíu árum
voru fíkniefni lítt á dagskrá
hjá íslenskúih . yfirvöldum,
almenningur hélt sig að mestu
leyti að þeim vímugjafanum sem
enn er hvað vinsælastur meðal
þjóðarinnar, brennivininu, og
einn alki per fjölskyldu þótti til-
tölulega vel sloppið frá þvi óhjá-
kvæmilega böli sem lifið annars
býður upp á. Neysla fíkniefna
var bara eitthvað sem fólkið í
útlandinu stóð í. Síðan hefur
þróunin orðið mjög á annan veg.
Mikill og góður árangur hefur
náðst í baráttunni gegn ofneyslu
áfengis, starfsemi bæði SÁÁ og
AA samtakanna hefur orðið
þess valdandi að fólki þykir nú
mun sjálfsagðara en áður að
leita sér hjálpar í þeim efnum.
Aftur á móti hefur neysla bæði
lyfja og fíkniefna stöðugt færst í
vöxt, ekki þó á kostnað áfengis-
neyslu heldur sem viðbót við
hana. Það fólk sem leitar hjálpar
.við ofnotkun á áfengi er nú
sjaldnast það sem kalla mætti
„hreinir alkar” heldur er það
líka háð alls kyns lyfjum og jafn-
vel ffkniefnum.
Vikan ræddi þessi mál viö
Þórarin Tyrfmgsson, lækni hjá
SÁÁ, Guðmund Gígju fulltrúa í
fíkniefnadeild lögreglunnar, og
18 ára gamla menntaskóla-
stúlku. Þó að þau sjónarmið,
sem fram koma hjá þessum
aðilum, séu óhjákvæmilega ólík,
ber þau öll að sama brunni. Það
er tiltölulega auðvelt að komast
yfir bæði lyf og fikniefni á
Islandi og ótrúlega lítið um
fyrirbyggjandi aðgerðir stjórn-
valda.
Þórarinn Tyrfingsson læknir:
Höfum ekki
undan að sinna
hjálparbeiðnum
— Þessi samtvinnaða
ofnotkun á áfengi og lyfjum er
vissulega gamalt og þekkt
vandamál. Og hass hefur verið
reykt hér í mörg ár og miklu
NÆSTA SKREF
NIÐUR Á VK>:
KÓKAlN,
ENGLARYK
OG HERÓÍN
Vikan ræðir neyslu vímu-
gjafa á íslandi við Þórarin
Tyrfingsson lækni,
Guðmund Gígju, fulltrúa í
fíkniefnadeild lögreglunnar,
og 18 ára menntaskólanema
meira um það en almenningur
gerir sér grein fyri Svo eru það
alæturnar sem gera þetta allt:
Drekka, reykja hass og neyta
bæði róandi og örvandi lyfja. í
raun og veru er þetta þó allt
sami kjarninn: Manneskja sem
getur ekki horfst í augu við
dáglegt líf sitt án vimugjafa.
— Þó má segja að þjóðfélags-
aðstaða þess sem neytir lyfja og
fíkniefna sé nokkuð önnur en
þess sem lætur sér áfengið nægja
og einnig eru fráhvarfseinkenni
öðruvísi. Og þetta 10-28 daga
prógramm sem við hjá SÁÁ
getum boðið upp á er engan
veginn nægilegt fyrir lyfja- eða Þórannn Tyrfingsaon lœknir.
fíkniefnasjúklinga. Við þurfum
miklu lengri tíma til að hjálpa
þeim, þeim er sleppt allt of fljótt
út í lífið aftur, og þá reynir mjög
á félagslegar aðstæður. Það segir
sig sjálft að manneskja sem á
gott heimili og fjölskyldu að
bakhjarli getur lagt á sig mun
meira til að losna undan oki
þessara vímugjafa en sú sem
engan á að. Þetta fólk þyrfti
nauðsynlega að dvelja í vernd-
uðu eða hálfvernduðu umhverfi
meðan það er að byggja sig upp.
En slíkir staðir eru nánast ekki
til. Þó er heimilið sem rekið er á
vegum Reykjavíkurborgar að
Ránargötu frábært dæmi um
þann árangur sem mætti ná ef
fleiri ættu aðgang að einhverju
sambærilegu.
— Síðan ég hóf störf hjá SÁÁ
í mars sl. hafa 7-800 manns
leitað hjálpar á stöðinni. Mér
finnst þróunin benda til þess að
notkun á þeim lyfjum sem mest
opinbert aðhald er að, eins og
amfetamíni og barbítúrum,
minnki stöðugt en aukist aftur á
móti á þeim sem fólk á greiðari
aðgang að. Þ.e.a.s. algeng hring-
rás virðist vera örvandi taugalyf
á daginn, áfengi á kvöldin og
svefnlyf á nóttunni. Annars er
ósköp erfitt að gefa einhverja
skýrslu um þessi mál, það hefur
svo lítið verið kannað hvers
konar úrtak leitar hjálpar á
afvötnunarstöðvunum.
— Auðvitað er öll notkun
vímugjafa einkenni um atferlis-
vandamál. Og ef við tökum
alkóhólista sem dæmi þá skirrist
hann í lengstu lög við að horfast
í augu við og viðurkenna vanda-
mál sín. Hann gengur eins langt
og hann getur og þess vegna ef
alrangt að hlaupa sífellt undir
bagga með honum og gera
honum flóttann þannig auðveld-
ari. Fæstir leita hjálpar fyrr en
þeir eru svo að segja komnir á
ystu nöf, makinn hlaupinn frá
honum, vinnuveitandinn búinn
að segja honum upp störfum eða
líkamskraftar gjörsamlega
þrotnir. Aðstandendur þessa
fólks þurfa heldur ekki síður
hjálpar og leiðbeininga við og
bVikanZ. tbl.