Menntamál - 01.12.1957, Blaðsíða 38
228
MENNTAMÁL
lengri vinnudags af börnum og unglingum en af fulltíða
fólki, sem vinnur sambærileg störf, og þau eru stimpluð
ónytjungar, ef ekki er orðið við kröfunum. Vinnutími
þeirra manna hérlendra, sem stunda andlega vinnu og
hafa reglulegan vinnutíma, mun yfirleitt vera frá kl. 9
að morgni til kl. 5 síðdegis, þ. e. ekki yfir 7 stundir. Mundi
þykja linlega að staðið, ef nemandi, sem kominn á að vera
í skóla kl. 8 að morgni, liti ekki í bók eftir kl. 4 síðdegis.
En vaninn virðist hafa gert menn sljóa fyrir þessu, svo
að nemandi er talinn vanrækja nám sitt, ef hann vinnur
ekki mestan hluta dagsins og helzt einnig á kvöldin. Er
þetta viðhorf líklega arfleifð, bæði hér og erlendis, frá
þeim tíma, er menntaskólar og háskólar voru að kalla
einu skólar þjóðfélagsins, en kröfur slíkra skóla hafa ætíð
verið miðaðar við úrval. Ekki er þó lengd vinnutímans ein
saman mælisnúra á hættuna, heldur kemur hér einnig og
ekki síður til greina eðli verksins. Börn og unglingar eru
hvort sem er að einhvers konar iðju, meðan þau eru á
fótum, og sumir eru svo gerðir, að þeir njóta þess að
sökkva sér sem fastast í nám. Hættan er fólgin í því,
hversu einhæf skólavinna er, í löngum kyrrsetum, innivist
og andlegu álagi, sem getur orðið mjög mikið í prófum.
Þó að erfitt sé að færa óyggjandi rök fyrir því, hver hætta
stafar af námskröfum þeim, sem nú eru gerðar, má eigi
að síður færa fyrir því miklar líkur. Nemendur, sem ráða
ekki við nám sökum gáfnatregðu, skorts á líkamlegu þreki
eða andlegra eða líkamlegra kvilla eða ágalla, gefast fyrr
eða síðar upp og neyta allra bragða til að víkja sér undan
námi. Veitir skólinn óbeint slíkum nemendum uppeldi í
að bregðast skyldum sínum og vinnur því gersamlega and-
stætt tilgangi sínum. Margir þessara nemenda eru í eðli
sínu samvizkusamir og berjast af furðulegri þrautseigju.
Mætti hver líta í eigin barm og gera sér grein fyrir, hvílík
þjáning það hlýtur að vera að fást árum saman við verk-
efni, sem menn ná aldrei neinum tökum á. Slíkum nem-