Menntamál - 01.12.1957, Blaðsíða 11

MENNTAMÁL
201
ar á hraðbergi varðandi eðli verksins og einkenni, form
þess og gerð. En eftir því sem nemendum óx þroski og
þekking, urðu þeir djarfari til þátttöku í umræðunum og
höfðu fleira til málanna að leggja. I efri bekkjum mennta-
skóla minnti kennslan helzt á leshring áhugafólks.
í þýzkum menntaskólum er það hlutverk móðurmáls-
kennslunnar að kynna nemendum þær andlegu stefnur,
sem mótað hafa bókmenntir og listir á hverjum tíma. Til
þess er sú aðferð höfð að lesa rækilega ýmis verk, sem
spegla þessar stefnur. Allmörg úrvalsrit heimsbókmennt-
anna eru lesin í þessum tilgangi — að sjálfsögðu í þýð-
ingum. Við tökum eftir, að til alls þessa vinnst tími, enda
þótt málfræði þýzkrar tungu sé talsvert vandasöm.
Þá skal vikið ögn að orðaskýringum. Þótt þess sé vand-
lega gætt við bókmenntalestur, að missa ekki sjónar á
heildinni vegna hins einstaka í textanum, fer því víðs
fjarri, að óþarft sé að fjalla um merkingu og notkun orða
og orðtaka. 1 þessu efni hygg ég, að okkur íslendingum
sé sérstakur vandi á höndum. Mestallar bókmenntir okkar
byggj a á lífi, sem unglingum nútímans er framandi, eink-
um borgarbörnum. Við eigum fátt góðra ritverka, er
sprottin eru úr umhverfi, sem börnum er vel kunnugt.
Talsvert af orðaforða þessara bókmennta er ekki framar
lifandi í mæltu máli. Hitt er rangt, að þessi orð séu „dautt
mál“ í öllum skilningi. Þau lifa sínu lífi í bókmenntunum,
meðan þær mega kallast lifandi, og til skilnings á þeim
verður að skýra orðin. Jafnvel í nýjum bókum (H. K. Lax-
ness) gætir mjög fyrndra orða. En vegna þess hve hér
er mikið verkefni fyrir hendi í skólunum, er einatt hætt
við, að orðaskýringarnar verði aðaluppistaða kennslunn-
ar, en verkin sjálf gleymist. Síðan það fór að tíðkast að
gefa skýringar út í sérstökum bókum, hefur þessi hætta
aukizt, því að nemendur læra skýringarnar utan að án
þess að hafa lesbókina við höndina, en sú aðferð er ótæk.
Prófin eiga hér einnig nokkra sök. Af prófum í gagn-