Heima er bezt - 01.02.1959, Blaðsíða 19

Eyjum og var staðháttum þar kunnur. Bauðst hann til
að vísa þeim á landgöngustað sunnan á Heimaey, sem
væri mjög heppilegur.
Hér í Eyjum höfðu menn frétt um ránin í Grinda-
vík, og felmtri miklu slegið á fólkið. Ráðgert var þó
að veita viðnám, ef ræningjarnir kæmu, og virki gert
niður við höfnina hjá Dönsku húsum. Kaupmaðurinn
hafði eitthvað af vopnum, sem útbýtt skyldi meðal
manna ef til árásar kæmi. En tíminn leið, og ekkert ból-
aði á ræningjunum. Fóru menn þess vegna að verða
rólegri og vonbetri um að þeir kæmu ekki til Eyja.
En þann 16. júlí sáu menn í Eyjum 3 skip koma sigl-
andi austan frá, og var eitt þeirra stærst. Ekki komu
þau á ytri skipaleguna, en héldu suður með Heimaey
og gerðu ekkert af sér. Héldu menn þá að þetta væri
dönsk kaupför, og fór hver til síns heima úr virkinu.
Til vara var þó settur vörður, sem hafa skyldi auga
með skipaferðum.
Daginn eftir 17. júlí hófst svo landganga Tyrkja.
Ætluðu þeir fyrst upp í Kópavík eftir ráðleggingum
Þorsteins, en urðu þar frá að hverfa og treystu sér víst
ekki upp bratt bergið. Nokkru sunnar er urð, er Brim-
urð heitir. Þar lögðu þeir nú til uppgöngu og tókst vel,
enda mun sjór hafa verið ládauður, og þarna engar
varnir fyrir hendi frá íbúunum. Að vísu bar þarna að
umboðsmanninn Lauritz Bagge, ásamt fleirum, sem
skutu að ræningjunum einu skoti, sem aðeins varð til
þess að æsa þá og trylla. Orguðu þeir þá og grenjuðu,
veifuðu sverðum sínum og hnífum og æddu trylltir upp
urðarkampinn og út yfir byggðina. Lögðu Eyjamenn
þegar á flótta niður í þorpið. Þar eyðilagði skipstjóri
verzlunarskipsins skip sitt á legunni, umboðsmaðurinn
rak flein í kveikipípur fallbyssnanna svo þær urðu
óvirkar, en flýði síðan með skyldulið sitt á bátum upp
til meginlandsins. Allar varnir fóru út um þúfur og
fólkið því ofurselt ræningjunum.
Tyrkir æddu um alla Eyjuna, rændu, myrtu og mis-
þyrmdu mönnum og málleysingjum á hinn hryllileg-
asta hátt. Þarf ekki að lýsa þeini aðgerðum hér. öllum
er sú saga kunn. Þó mætti minnast á morð séra Jóns
Þorsteinssonar að Kirkjubæ, sem drepinn var í Rauð-
helli að fólki sínu ásjáandi, handtöku séra Ólafs á Ofan-
leiti og hans fólks, morð Jóns bónda á Búastöðum o. m.
Landlyst, ekki mikið breytt frá sinni upphaflegu gerð.
Lyngfellisdalur og Rœningjaflöt. Lengst til vinstri sést Dal-
fjall, og er hresti tindur þess Blátindur. Fyrir miðri mynd sést
byrjunin á brekkunni upp Sncefell, sem er norðan Lyng-
fellisdals. Rœningjaflötin er á miðri mynd.
fl. Gamalmennin drápu þeir eða ráku með pústrum og
píningum niður til Dönsku húsa og brenndu þar ásamt
fleirum, eftir að fólk, er rænt hafði verið og geymt
var í húsunum, var flutt út í skipin á legunni. Talið er
að Tyrkir hafa hertekið í Eyjurn yfir 240 manneskjur
og myrt þar milli 30 og 40. Var þetta mikill fengur
fyrir ræningjana en blóðtaka mikil fyrir byggðarlagið.
Þann 19. júlí héldu svo Tyrkir burt frá Eyjum og
kvöddu með fallbyssuskotum, eftir að hafa brennt
Landakirkju og Dönsku húsin og lagt virkjagerð Eyja-
manna í rústir.
Hér í Eyjum hafa að vonum lifað margar sagnir frá
Tyrkjaráninu. Eru sumar þeirra skráðar aðrar ekki og
sumar í mörgum myndum. Eitt er sögnum þessum
sameiginlegt að lýsa tryllingslegu æði ræningjanna.
Hafa þeir engu hlíft, hvorki mönnum né málleysingj-
um. Þeir hafa haft hið mesta yndi af að pína fólkið
sem mest og á sem hryllilegastan hátt. Virðist hafa ver-
ið sama hvort um konur, börn eða karlmenn var að
ræða. Hafa Tyrkir verið algjörlega sneiddir allri mann-
legri meðaumkun og tilfinningarleysi og þó....
Sögn er um það að stúlka nokkur hafi flúið undan
Tyrkjum frá kirkjubæjunum og upp í heiðina ofan
Gerðisbæja. Stúlka þessi var þunguð. Fljótt urðu Tyrk-
ir ferða hennar varir og tóku þegar á rás eftir henni
tveir saman. Þegar í undirhlíðar Helgafells kom, vestan
Gerðisbæja gafst stúlkan upp á hlaupunum við jarð-
fastan klettadrang og Iagðist þar fyrir, en í þeim svif-
um fæddi hún barn sitt. í sama mund bar ræningjana
að, og hefur ekki leynt sér fyrir augum þeirra, hvað
skeð hafði. Vildi þá annar þeirra gera fljót skil og
drepa bæði móður og barn og bjó sig til að vinna
ódáðaverkið. Hinn hrærðist aftur á móti til meðaumk-
unar og fékk því ráðið að þyrma þeim. Klæddi hann
Heima er bezt 59