Heima er bezt - 01.02.1959, Blaðsíða 20

Dalfjall við Herjólfsdal i Eyjum. Hcesti tindurinn er ,Jílá-
tindur". Inn með fjallinu frá vinstri gengur svonefnd Kapla-
gjóta, en rétt upp af botni hennar og fyrir miðju bergi er
Bótólfsból. Þarna sér á vesturbrekkur Herjólfsdals.
sig úr skikkju sinni og skar hana í klæði eða hlífðar-
trefjar handa barninu og hlúði að því eftir getu. Ekkert
hafðist hinn að og lét félaga sinn sjálfráðan gerða sinna.
Þegar sá hafði hjálpað móður og barni er sagt, að hann
hafi gefið þeim drukk frá beltisbrúsa sínum og ein-
hvers konar brauð úr pússi sínum. Þegar nú félagi hans
sá þessar gerðir er og sagt, að hann hafi ekki staðizt
mátið, en klætt sig líka úr skikkju sinni og lagt yfir
móður og barn. Hafi stúlkan þá séð, að þessi ræningi
var ljóshærður og bláeygur og líktist mjög Norður-
landabúa. Að þessu framkvæmdu fóru ræningjarnir
burt, en móður og barni var borgið.
Steinn þessi eða drangur stendur óhreyfður enn í
dag og heitir síðan Sængurkonusteinn. Er hann sem
óforgengilegur minnisvarði um mannkærleika, sem
kveiktur var úr steingervingi, auk þess að minna ónota-
lega á hryggilega atburði ársins 1627, sem enn í dag
hafa þau áhrif á Eyjamenn, að þá setur hljóða, er þeim
svipmyndum bregður upp í huga þeirra.
Af þessari frásögn um Sængurkonustein eru til fleiri
og nokkuð frábrugðnar sagnir, en óneitanlega þykir
mér þessi skemmtilegust, hvort sem hún er réttari eða
ekki.
Það er sagt, að þegar Tyrkir komu á land í Eyjum,
við Brimurðartanga — Ræningjatanga, hafi þeir a leið
sinni niður í þorpið komið í dalverpi nokkurt, mjög
fagurt. Þar var stór grasflöt og rennislétt í miðjum
dalnum, en fjöll og hálsar á alla vegu. Þarna er sagt,
að ræningjarnir hafi hvílzt um stund, aður en þeir
æddu yfir byggðina, og þurrkað púður sitt, er blotnað
hafði í landtökunni. Þarna bar í sama mund að mann
einn úr þorpinu, og sá hann allan ræningjaflokkinn
liggja á flötinni í dalnum og sofa 1 solarbhðunni. Sögn-
in segir, að maður þessi hafi att þess alls kostar að
kveikja í púðrinu, verða þar með mörgum ræningjanna
að bana, auk þess að eyðileggja púður þeirra og spara
með því mörg mannslíf í Eyjum. En ekki þorði mað-
urinn að gera þetta heldur flýtti sér burt, komst í
öruggt fylgsni og lifði af Tyrkjaránið.
Hvort sögn þessi hefur við einhver rök að styðjast,
vita menn nú ekki, en eitt er staðreynd að flöt þessi í
dalnum heitir Ræningjaflöt og er í Lyngfellisdal,
skammt eitt frá Brimurð. Frá ræningjum hefur flötin
fengið nafn sitt, hvort heldur það hafa verið Tyrkir
eða aðrir, t. d. John Gentlemann, á hvern hátt og í til-
efni af hverju, sem nafnið hefur orðið til.
í DaLfjalli, vestan Herjólfsdals, er fjárból eitt mikið
og mjög fornt, skammt ofan við Kaplagjótu. Ból þetta
heitir Bótólfsból. Sú er sögn um það, að þar hafi mað-
ur að nafni Bótólfur ásamt fleirum falizt fyrir Tyrkj-
um. En svo óheppilega vildi til, að er Tyrkir voru að
eltast við flýjandi fólkið í Herjólfsdal og Fiskhellum,
að þeir komu auga á mennina við bólið. Brugðu Tyrk-
ir þá fljótt við og hófu aðförina að mönnum þessum,
þótt upp brattar brekkur og bergfláa væri að fara.
Þarna hefur verið gott að verjast, og er sagt að Bótólf-
ur og menn hans hafi reynt að verjast með grjóti, er
þeir veltu á Tyrki, en allt kom fyrir ekki. Þeir voru
allir handteknir og hlutu illa meðferð þó ekki dræpu
Tyrkir þá. Voru þetta allt mjög mannvænlegir menn
og á bezta aldri, og er sagt, að þess vegna muni Tyrk-
ir hafa hlíft þeim við dauða, að þeir hafi séð, að þeir
mundu verða verðmiklir á markaðinum í Algier. Ekki
er vitað um heimildir fyrir sögn þessari, hvort sönn sé,
en hitt er víst, að mann að nafni Bótólf Oddsson tóku
Tyrkir hernámi hér og fluttu til Algier. Var hann
keyptur þaðan aftur 1736, og var kaupverð hans 195
rd., sem var nokkuð hátt lausnargjald.
(Framhald).
1
Sjóraningjaforingjar frá Túnis og Algier. Myndin gefur
góða hugmynd um þessa stétt manna.
60 Heima er bezt