Heima er bezt - 01.02.1959, Blaðsíða 24

IM e i r a en hálfa aðra öld ferðuðust landpóstar á
íslandi um heiðar, vegleysur og óbrúuð, straumþung
stórfljót og jökulár. Sumir voru fótgangandi, en
aðrir með „kofforta-hestana í langri lest“. Það er
ekki fyrr en á árunum 1780—1790, sem stjórnarvöldin
fara að hlutast til um fastar póstferðir um landið allt,
og fyrst voru þær æði strjálar.
Allt frá því að landið byggðist, þurftu menn að koma
boðum um héruð og á milli byggða. Urðu þeir þá að
senda sérstaka menn (sendiboða) með boðin.
Þegar ritöld hefst, mun strax hafa verið farið að senda
bréf um landið, og frá því um 1200 eru til skráðar
heimildir um það, að biskupar sendu menn með bréf
milli landshluta. Aðrir embættismenn og kaupmenn
gerðu þetta líka. Þessi siður hélzt lengi, eftir að skipu-
lagðar voru póstferðir, af því að ferðirnar voru svo
strjálar. Um síðustu aldamót sendu t. d. kaupmenn í
Stykkishólmi sérstaka sendimenn um hávetur með áríð-
andi bréf alla leið til Reykjavíkur, oftast í sambandi
við skipsferðir til útlanda. Kepptust sendimennirnir þá
við að hlaupa þetta á sem skemmstum tíma.
Það þurfti harðfenga og hrausta menn til að annast
þessar sendiferðir um landið í harðviðrum á vetrum,
hvort sem það voru póstferðir eða sérstakar sendiferðir,
en einkum voru þó póstferðir erfiðar, af því að land-
póstarnir áttu að fylgja fastri áætlun.
Um landpósta á íslandi hafa myndazt margar hreysti-
sögur, og eru þær merkustu skráðar í Söguþáttum land-
póstanna, sem gefnir voru út á Akureyri árið 1942.
í dægurljóðinu Gunnar póstur er á listrænan hátt
brugðið upp svipmynd úr ævikjörum landpóstanna, „um
sumardag við Ijós og yl“ og „í vetrarmyrkri í hörku og
byl“.
Höfundur ljóðsins er Loftur Guðmundsson, skáld og
rithöfundur, en Haukur Morthens hefur sungið lagið
inn á hljómplötu.
Og hér birtist ljóðið Gunnar póstur, en nokkrir les-
endur þáttarins hafa óskað eftir að fá það birt.
Hvellt er á Bröttukleif hornið þeytt,
heiðin að baki — og Sörli fetar greitt,
bóndi og hjú kannast hljóm þann við,
í hlaðið ríður garpur eftir stundarbið.
Gunnar — Gunnar póstur,
garpur á dökkum jó.
Koffortahestarnir í langri lest
léttara stíga, er heim á bæinn sést.
Gunnar í söðli rís og raular lágt,
rjálar við skeggið, sítt og hélugrátt.
Gunnar — Gunnar póstur,
garpur á dökkum jó.
Sæluhúsafletin eru um frostnótt köld,
ferðlúnum bíður hlýrri rekkja í kvöld,
rokkþyt að sofna frá og rímnasöng
rórra en við stormgný í klettaþröng.
Gunnar — Gunnar póstur,
garpur á dökkum jó.
Heiðin — í vetrarmyrkri, hörku og byl,
heiðin — um sumardag við Ijós og yl,
heiðin að baki og í bili lokið för,
á Bröttukleif garpur lyftir homi að vör,
Gunnar — Gunnar póstur,
garpur á dökkum jó.
Hver man nú ferðagarp og fákinn hans?
Fallið í gleymsku er afrek hests og manns.
Heyrist í Bröttukleif horn þeytt um nátt,
hver skilur bergmálsrödd, er kveður lágt.
Gunnar — Gunnar póstur,
garpur á dökkum jó.
Norska dægurlagasöngkonan Nora Brocksted hefur
sungið nokkur íslenzk dægurljóð inn á hljómplötur.
Hún hefur aðlaðandi og hlýlega rödd og ber íslenzka
textann furðu vel fram.
Eftir beiðni lesenda þáttarins birtist hér ljóðið Æsk-
unnar ómar, sem Nora Brocksted hefur sungið inn á
hljómplötu. Höfundur ljóðsins er Þorsteinn Sveinsson.
„Sofnaðu rótt, senn kemur nótt,“
segir hún mamma og vaggar mér hljótt.
„Lokaðu brá, liðinn er hjá
ljómandi dagur í kvöldhúmsins sjá.
Dimmir nú ótt, því dagsbirtan þverr,
í dúnmjúkri sænginni hvílir þú hér.
Bernskunnar gull, sem bættu þinn hag,
bros þitt þú veitir og þakkar í dag.“
Góða nótt öll, gullin mín kær,
gott er að dreyma og hafa ykkur nær.
Þökk, mamma mín, þökk, pabbi minn,
þvílíka gleði og ástúð ég finn.
Kettlingurinn, sem er kátur og frár,
kúrir hjá eldstónni og sleikir sitt hár.
Fuglana smá uppi á fjallsins brún
finn ég á morgun og lokka út á tún.
Ár líða ört, gull eru gleymd,
geymd upp á lofti í ryki og leynd.
Barnanna þrá, blíðra og smá,
breytist, er æskan er liðin þeim frá.
Eitt man ég þó jafnan ár og síð,
sem ómar svo fagurt frá bemskunnar tíð:
Traustasta vinátta, tryggð og ást
trúaðrar móður, sem aldrei mér brást.
Framhald. d bls. 73.
64 Heima er bezt