Skírnir - 01.08.1918, Side 61

: Sklrnir]
Gunnar á HHöarenda
251
lögðu forfeður vorir og hina mestu rækt. Hvað mun þá um önn-
ur efni? Það er og móðgun við hina ágætustu höfunda sumra
fornsagna vorra, t. d. Njálu, Laxdælu, Hrafnkelsaögu, Bandamanna-
sögu að skipa þeim á bekk með annála- og munnmælariturum.
Það er þeim ódauðleg sæmd, að þeir, að kalla í svartnætti miðald-
anna, sömdu sögur vorar að nokkuru með skáldlegri suild og skap-
arakrafti. Og þá jfyrst dáumst vér að list þeirra, er vór gerum
oss grein fyrir frumhugsunum þeirra (ideer) og hvaða tegund bók-
menta þær verða að teljast til. Aunars bið eg lesendurna að
minnast þess, að eg held því ekki fram, að Njála sé skáldsaga í
nútíðarmerkingu, heldur blendingur (sjá bls. 66 í síðasta hefti
Skírnis), og að ég styðst þar m e s t við allan blæ hennar og frá-
söguaðferð.
Mikilsmetinn rithöfundur vor einn hefir sagt við mig á þessa
leið: »ÓáreiðanIega vissu söguritarar vopr, ef til vill, eftir þrjár
aldir urn sumt, er þeir skrifuðu um, en minna vitum vór, sex
öldum síðar en þeir voru uppi«. En það er einmitt ráðgátan mikla,
góður, hvað þeir vissu, og hvernig þeir fóru með það, sem þeir vissu.
Réttmætari þykir mér sú aðfinsla, er annar mætur maður hefir
látið í ljós við mig, að eg hafi sumstaðar eytt ofmiklu rúmi til
sannana auðsæju mali. En eg þóttist ekki geta sneitt hjá því
sökum þess, hve ófróðir Islendingar eru um Islendingasögur.
Það er satt, að sumar skýringar í ritgerð þessari geta oikað
tvímælis, hvort róttar sóu,enda segi eg oft »!íklega«, »eg held«, að
só »hugboð mitt« o. s. frv. Mér getur hafa — og hefir eflaust —
skotist í einstökum atriðum. Eg vona samt, að grein mín veki
menn til umhugsúnar um sögur vorar. En hitt þykist eg vita
eins vel og cg rita nú þessi orð við skrifborð mitt, að framtíðin
samsinni þeim tveimur höfuðskoðunum, er eg hefi haldið fram í
grein minni: að Njála hafi stækkað og siðfágað Gunnar, og að hún
só með skáldlegri list og skáldlegu ráði ritiu.
Fel eg svo þessa litlu ritsmíð forlögum sfnum og sanngjarnra
manna dómi. S. G.
Leiðréttiug. Á bls. 71, 1. 1, f seinasta hefti Skfrnis, er prentað
»ljósta hana allir k i n n h e s t i«, les k i n n h e s t.
Bls. 81, 1. 1: b o 1 1 a 1 e g g i n g u u u m, les b o 11 a-
leggingum um.