Skírnir - 01.08.1918, Side 68

258 Um lifseigju dýra og manna [Skirnir
heilanum, að sálarlífið getur haldist nokkurn veginn í lagi,
þó sumir heilapartar detti úr sögunni. Mikilsverð líffæri,
eins og lungun og hjartað, geta starfað algjörlega óháð heil-
anum og viðhaldið lífi í líkamanum um langa stund. Þetta
sést greinilega af tilraunum, sem gerðar hafa verið á
dýrum. Stórheilinn hefir verið skorinn úr fuglum og
ýmsum spendýrum, og þau halda lífi þrátt fyrir það, en
skynjunin, vitið og viljinn tapast. Það verður að hafa vit
fyrir þeim; þau hafa ekki hemil á hreyfingum sínum. Það'
verður að ýta þeim úr stað. Þá ganga þau eða fljúga
þangað til eitthvað stöðvar þau. Og þau mundu svelta,.
ef matnum væri ekki otað að þeim, en þau geta melt og
þau geta andað, af því að innýflataugakerfi þeirra er
óskert og getur haldið áfram störfum. Andardrátturinn
er okkur venjulega alveg ósjálfráður og heilinn þarf ekk-
ert um hann að hugsa. í mænukylfunni (medulla oblon-
gata) er ofurlítill blettur, sem Flourens (ítalskur læknir)
fann fyrstur manna. Ef þessi blettur er stunginn eða
skaddaður, hættir óðara andardrátturinn. í blettinum er
með öðrum orðum stjórnarmiðstöð andardráttarhreyfing-
anna. Hins vegar eru í hjartanu sjálfu taugahnoðu, sem
stjórna hreyfingum þess. Og niður eftir allri mænu eru
stjórnarmiðstöðvar ýmsra vöðvahreyfinga. Af þessu skilst,
að ýmsar lífshreyfingar geta átt sér stað, eftir að höfuðið
er höggvið af bolnum. Þetta sjáum við þegar skorin er
kind. Æðarnar halda áfram að spýta og dýrið getur
spriklað um stund. Og greinilegar kemur þetta í ljós,
þegar t. d. kálfur er skorinn snögglega; þá getur hann
sprottið á fætur og gengið spölkorn. Og þegar haus er
höggvinn af hana, getur haninn flogið talsverðan spöl til
mikillar undrunar fyrir áhorfendur. Margar sögur eru
sagðar, sem fara í svipaða átt, af mönnum, sem hafa ver-
ið hálshöggnir, en flestar eru þær bygðar á rangri athug-
un. Sú saga nær t. d. engri átt, sem. sögð er af pislar-
votti einum í Bologna á miðöldunum, að hann hafi tekið
upp höfuð sitt og borið það spölkorn burtu, en síðar var
honum reist kirkja til minningar, þar sem hann lét höf-