Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar - 01.01.1906, Blaðsíða 58

28
ÓLAFUR s. thorgeirsson:
engin sérstök meðmæli hafði önnur en þau að vera bóndi,
réttur og sléttur. Aldrei mun óvitið og blindnin í opinber-
um málum vorum hafa hærra komist. Hér var einum
vitrasta manni og bezta hafnað, — þeim manni, er um
fram aðra virtist hafa öll þau skilyrði, er upplýstum kjós-
endum er ant um að finna hjá fulltrúum sínum: vitið,
viljann og hjartalagið, ágæta þekking á landsmálum og
ósérplægna föðurlandsást í orðsins göfugasta skilningi.
Það var eigi unt að koma fram með neina jafnsláandi
sönnun fyrir menntunarskorti og þroskale'ysi íslenzkrar al-
þýðu. Hún ætlaði með þessu að gefa þeirri staðhæfing
högg á munninn, en gaf sjálfri sér kinnhest svo sáran,
að það var sem blóðið dundi henni af vitum, þótt sjálf
yrði hún þess ekki vör.
En í rauninni er aldrei untað koma neinni góðri hugs-
un fyrir kattarnef. Hin ágæta hugvekja Páls Briem um
mentunarástand þjóðarinnar og hina bráðu nauðsyn til
gagngerðra umbóta, er sjálfsagður grundvöllur nýs al-
þýðufræðslu fyrirkomulags á íslandi og líklegri en flest
annað, er ritað hefir verið, til að hafa stórkostlega þýð-
ingu fyrir frámtíðarmenning þjóðar vorrar. Hefði honum
enzt aldur, mundi hann af alefli hafa fyrir þvi barist, enda
væri það ein hin stærsta ,,stjórnarbót“, sem unt er að
hugsa sér. Því þar er grundvöllurinn til allra þjóðþrifa.
Frá alda öðli hafa fátækramál íslands verið ein
stærstu vandamálin. Hværgi munu jafn-margir ósjálf-
bjarga fátæklingar í heimi í hlutfalli við efni og ástæður
þjóðanna. Hvergi eru fátæklingar til annarrar eins byrði,
en hvergi er líka jafn-ömurlega með þá farið af hálfu hins
opinbera. Fátækt þjóðarinnar er þar sjálfsagt í vegi, að
fram úr þessum málum verði ráðið eins og bezt mætti.
En óefað mætti færa margt í lag, og það til stórmikilla
muna.