Heimilisblaðið - 01.06.1942, Blaðsíða 6

106
Um þær mundir (1604) tókst honum að
sjá nýja stjörnu í stjörnumerki því, sem
nefnist Náðurvaldur (Ophiuchus); and-
mælti hann þá þeirri skoðun, að slíkir
fyrirburðir væru vígahnettir og sannaði
með mælingum (sjónarmun (parallaxis)
stjörnunnar), að hún væri langt fyrir ut-
an sólkerfi vort. Var þá lengdur kennslu-
tími hans við háskólann og árslaun hans
hækkuð um 400 krónur. Kom þá svo mik-
ill fjöldi manna til að hlýða á fyrirlestra
hans, að hann varð stundum að halda þá.
. *
undir berum himni.
Þá var það, að honum barst Lil eyrna
fregnin um hollenzka kíkirinn; hefði hann
þann eiginleika, að fjarlægir hlutir sýnd-
ust nálægir, ef í hann væri horft. Sagt
var, að frumsmiðurinn að þeim kíki hefði
verið Metius Adriaan frá Alkmaar (1571
—1635), stærðfræðingur og stjörnufræð-
ingur, einn af lærisveinum Tyge Brahe’s,
hins fræga danska stjörnufræðings (d.
1601).
Galilei hvarf nú aftur frá Feneyjum til
Padova og hugsaði nú ekki um annað en
þessa nýung og var að, þangað til hon-
um tókst sjálfum að búa til kíki; setti
hann sjóngler saman á ýnrsa vegu, þang-
að til honurn tókst sjálfum að finna þenn-
an leyndardóm. Fyrsti kíkirinn þrístækk-
aði hlutina. Þessi kíkir var í fyrstu ekki
annað en organpípa úr blýi; var kúpt
sjóngler í öðrurn enda hans, en íhvolft
í hinum. Fór hann nú með kíki sinn til
Feneyja og fengu færri að sjá hann en
vildu. Öldungaráð borgarinnar veitti hon-
um þá kennarastöðu við háskólann í Pa-
dova að nýju, og skyldi hann nú hafa
2000 krónur að árslaunum.
Skömmu síðar smíðaði hann annan kíki,
sem stækkaði áttfalt og loks hinn þriðja,
er stækkaði meira en þrítugfalt. Þá opn-
aðist stjörnuheimurinn fyrir honum í allri
sinni dýrð; nú sá hann það, sem ekkert
mannlegt auga hafði áður litið og þá fyllt-
ist hjarta hans »ótrúlega miklum fögn-
uði«. Fyrst af öllu athugaði hann tungl-
HEIMILISBLAÐIÐ
ið og sá þar fyrstur manna fjöll og dah
og' sléttur. 1 Sjöstjörnunni sá hann 40
stjörnur, þar sem annars sjást eigi glögíd
nema 6. Og loks fann hann tungl JuP1'
ters eftir sex nátta athugun (13. jan. 1610)
og hugði það vera reikistjörnur. En ekki
lét hann það þó uppi fyrr en 22. marz
s. á., eftir margítrekaðar athuganir; var
hann þá fyrst viss um, að sér hefði ekki
missýnst.
Allar þessar uppgötvanir sínar birh
hann í nýju riti, er nefndist: Stjörnuboð-
skapurinn (Siderius nuncius).
15. maí 1618 tókst Kepler að sanna, að
þessar »reikistjörnur«, sem Galilei hefði
fundið, væru hin 4 tungl Júpíters.
Gömlu stjörnufræðingarnir, fylgismeno
Ptólomæusar fóru móðgandi orðum um
þennan stjörnuboðskap Galileis og vildu
engu trúa. Sumir andmæltu hástöfum ÞV1
guðleysi hans, að hann skyldi vera að búa
til dali í hina björtu ásjónu tunglsins. Aðr-
ir sögðu, að þessi tungl, sem hann Þ**1'
ist sjá kringum Júpíter, kæmu ekki ai
öðru en glámsýni hans; mundu þau stah'
af endurkasti ljóssins. Kennari einn við
háskólann í Padova færði þær ástæðm
gegn hinum nýju reikistjörnum, að ekki
væru til nema 7 tegundir málma, 7 dag'
ar í viku og 7 op á höfði manns; ÞeSÍ'
vegna gætu eigi til verið nema 7 reik'"
stjörnur. Og þegar svo þessum kennai'"
var þröngvað til að sjá íunglin sjálfm- 1
kíkinum, bá varð honum að orði, að fyrSl
þau sæust ekki berum auguin, þá vær'J
þau til einskis gagns, og þar af íeiðand>
væru þau ekki til! Galilei hafði einmiU
tekið það frarn í boðskap sínum, að "u
væri það sýnt, að það væri röng skoðum
að Guð hefði skapað allar stjörnur til ÞeSS
að »lýsa jörðunni«, eins og ráða mætf'
af sköpunarsögu biblíunnar; mun kenn-
arinn hafa átt við þetta, er hann sagð'
að nýfundnu tunglin væru »gagnslaus«-
Það voru þessi ummæli Galileis, sem and'
stæðingar hans kölluðu »óguðleg«. — ,
Klerkarnir unnu ósleitilega að því 'd