Heimilisblaðið - 01.01.1970, Blaðsíða 19

léttúð menn umgengust hugsunina um dauða
og ógæfu. Hún heyrði í fyrsta sinn um frið-
arhreyfingu — Alþjóðasamband friðar og
gerðardómsvalds í London — og gekk hún
þegar í hana.
Nóbel var fullur viðurkenningar á hug'-
sjónastefnu barónsfrúarinnar, en brosti þó
að flaSfengi hennar og taldi sig þekkja betri
'leið til þelss að afnema styrjaldir í heimin-
um. „Ég gæti,“ sagði hann, „framleitt efni
eða vél, sem hefði svo mikinn eyðileggingar-
mátt, að styrjaldir yrðu óhugsandi framar.“
Þó sýndi hann lifandi áhuga á við'leitni henn-
ar og tók einnig þátt í henni með fjárfram-
lögum, en lagði hvað eftir annað álherzlu á,
að hreyfingin þarfnaðist skynsamlegrar
stefnuskrár fremur en peninga.
Þetta lét barónsfrúna ekki í friði, og henni
datt í hug að skrifa bók, sem rifi menn upp
úr mókinu, bók um stríðið, ekki stríðið, eins
og menn hugsuðu sér það í samkomusölum
og höl'lum, heldur stríðið í hinum grimmúð-
uga raunveruleika þess. Hún talaði við her-
lækna og las skýrslur þeirra, hún reyndi að
komast í kunningsskap við liðsforingja frá
vígvöllunum, sem gátu lýst fyrir henni, hvern-
ig hermennirnir, sem féllu, urðu yfirkomnir,
hvernig þeir dóu og hvernig þeir litu út eftir
þrjá daga og hvernig lyktin væri af þeim.
Arangurinn var hin hrífandi skáldsaga Nið-
ur með vopnin! í henni skrifaði hún af öli-
um sársauka og reiði sálar sinnar.
Bókin uppfyUti þörf, og var henni tekið
með kostum og kynjum. Hún kom út á tólf
tungumálum víðs vegar um heim. Bertha von
Suttner var nú orðin fræg. Tolstoi líkti bók
hennar við Kofa Tómasar frœnda og lét í ljós
þá von, að hún mundi vinna jafnvaranlega
gegn stríði, eins og skáldsaga Harriet Beecher
Stowe hafði unnið gegn þrælahaldinu. En
viðurkenning Nóbels giaddi hana rnest. Iiann
rómaði mjög, hve „hugsanir hennar væru
stórköstlegar“ og skrifaði, að þetta „vopn“
mundi draga lengra en nýtízkulegustu fall-
byssur og „ötl önnur verkfæri helvítis“.
Hún notaði sér stuðninginn og bað liann
um að taka þátt í friðarþingi í Bern. Hann
kom á laun og færðist undan að sitja fund-
ina, en bað um að fá skýrSlur um þá. „Látið
mig vita, hvað gerist, sannfærið mig,“ sagði
hann við hana, „og ég mun gera eitthvað
mikið fyrir hreyfinguna.“
Með vaxandi 'líkamlegri veiklun varð hann
viðkvæmari og innilegri. „Ég þrýsti báðar
hendur yðar,“ Skrifaði hann, „hendur etsku-
legrar, góðrar systur.“ Seint á árinu 1896
Skrifaði hann: „Ég sé, mér til mikiliar gleði,
að friðarhreyfingin vinnur á.“ Ilann andað-
ist þrem vikum síðar, og um nýárið 1897 var
skýrt frá verðlaununum, sem hann hafði
stofnað til í erfðaskrá sinni.
Fyrstu Nóbelsverðlaununum var úthlutað
árið 1901. Henri Dunant, viðtakandi friðar-
verðlaunanna það ár, ásamt Frederic Passy,
skrifaði til barónsfrviarinnar: „Þessi v'erð-
laun, heiðraða frú, eru vðar verk, því að
Nóbel ávannst friðarhreyfingunni til handa
fyrir yðar tilstitli, og fýrir yðar áhrif varð
hann gefandi þeirra“.
Það væri heimskulegt að álíta, að þessi tor-
tryggni, vellauðugi uppfinningamaður hafi
aðeins fyrir áeggjan barónsfrú arinnar varið
íeignum sínum á þennan hátt. Hann íhugaði
áform sitt vandlega, ræddi það við marga
reynda menn og ákvað að veita friðarhrevf-
ingunni aðeins hluta af gjöf sinni. En hún
sá fljótlega, að á bak við hrjúft yfirborðið
hjá honum bjó hugsjónastefna, sem vildi fá
útrás, og hreyfingin keppti að markinu með
heillandi einurð. Það var því ekki nema til-
'hlýðilegt, að konan, sem gekk fram á hátíð-
inni í Oslo 10. desember 1905 til þess að taka
við friðarverðlaunum Nóbels, var Bertha von
Suttner.
„YIKA LIFIR ÞOKRA“
8'ólin fœr að skína skœr.
Ský við hafsbrún morra.
Vorið nálgast, vinur kœr,
„vika lifir Þorra“.
„VIKA LIFIR GÓU“
Bráðum hrinda fossar fram,
fönn úr gili mjóu,
vorsól leysir völl og hvamm.
Vika lifir Góu.
heimilisblaðið
19