Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1931, Síða 9

IÐUNN
Aldahvörf.
3
Rannsóknir á hlutheiimi voruim hljóta rnenn að hefja
út frá efninu sjálfu og miða við það. Með því er
þó eigi til skilið, að efnið sé insti kjarni tilveru vorrar,
ef grafið er djúpt.
Nú viljum vér í bili telja efnið veruleika. Lítum
síðan á, hvernig visindi vor liafa tekið efnið sér í
hönd og gert úr því heimslíkan — meiri furðusmíð
en djörfustu snillingum fornaldar gat nokkru sinni til
hugar komið. Lítum loks á, að smiðirnir fá aldrei
lokið verkinu. Þegar likanið er að verða fullgert í
höndum ineistara sinna, þá verður óvænt og skyndileg
breyting á öllu. Smíðin veröur öli önnur en bújst var
við. Hún hverfur sjónum. Hún breytist í tákn og for-
mála, sem fáir skilja, og enginn veit hvað hafa aö geyma.
Byrjum þá með því að telja efnid óyggjandi
fastan stað, sem standa má á.
Hvað verður oss þá úr efninu?
Efnið lætur oss í té vitneskjuna um rúmiö. Hugsum
oss hlut, svo sem tening. Hann á sér stað í rúminu.
Hann fylLir út vissan hluta hins þrívíða rúms. Hugsum
oiss nú teninginn fluttan burt úr sínum stað. Hvað
verður eftir? Vér munum svara: Eftir verður autt
rúm af sömu lögun og teningur þessi.
En er þá til autt rúm? Það héldu menn á fyrri
öldum. Menn hugðu geiminn í millunr stjarnanna alveg
auðan, því að þar urðu rnenn ekki varir við neitt
efni á neinu stigi. Þá uppgötva menn þó, að ljósið
frá stjörnunum fer í öldum gegnum þetta auða rúm.
En ölduhneyfing í engu efni stríðir hvaö móti ööru.
Þess vegna hlaut alheimsrúmið aö vera einhverju
efni fylt, og þetta efni nefndu menn ljósvaka.
Eðlisfræðingar hafa lengi þreytt við það, að gera