Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1931, Page 16

10
Aldahvörf.
IÐUNN
hafa ekkert gildi í sjálfu sér. öllu máli skiftir að geta
duliö lesti sína lífið út. Síðan má einu gilda um alt
og alla. — Naumast veldur tilviljun ein, að nú á dög-
um lifa fleiri samkvæmt þessu, en nokkrar líkur benda
til að fyr hafi gert.
Mörgum er hætt við að líta svo á, að efnishyggju-
maður sé sá einn, er lifir til að njóta pessa heims
gæða: góðs matar og drykkjar og hóglífis í öllum
myndum, en svo er eigi. Efnishyggjan er alda, sem
fer uim heiminn. Hún er í dýpsta eðli sínu þrekraun
manna til þess að öðlast sannan skilning á tilveru
vorri. Margir málsvarar efnishyggjunnar eru góðir
rnenn, ástunda siðgæðið óafvitandi og viðurkenna
hreint og beint kulda og tómleik efnishyggjunnar. En
eigi að síður er sannfæring þeirra sú, að efnishyggjan
sé eina og sanna lausnin á þessum þyngstu ráðgátum
mannanna.
Efnishyggju nútímans eða vélhyggju má lýsa í lík-
ingamáli eins og stórhýsi, sem hvílir á þremur rnegin-
súlum. Súlurnar eru efni, rúm og tími, og tengiefnið
eðlisiögin, ósveigjanlega ströng og traust. Þess er nú
getið hér að framan, að ef menn, að baki efninu, fyndu
að eins eitthnad það í lifandi veru, sem eigi fyndist í
dauðum hlut, þá mundi efnishyggjan faliin um leið.
Sannast að segja vildi svo til, að samtímis því, er efnis-
hyggjan hóf sigurgöngu sína, þá hefjast einnig rann-
sóknir sálrænna fyrirbrigða. Eigi dylst, að rannsóknir
þessar hafa fært heim sanninn um, að í lifancLi verum
— að mlnsta kosti í manninunr — sé eitthvað það, sem
hvergi á heima í allri hinni vélgengu tilveru. En til
allrar óhamingju var munurinn á þessu nýja, sem eitt-
hvcið er, og hinu gamla alþekta alt of mikill. Andúðar-