Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1931, Side 17

IÐUNN
Aldahvörf.
11
alda reis gegn því í heiminum. Menn könnuðust ekki
við það, jafnvel |)ó að frægir menn og heiðvirðir, eins
og Sir William Crookes, ábyrgðist veruleik fyrirbrigð-
anna og setti æru sína að veði. Þessi nýju fyrirbrigði
voru skrásett eins og eitthvað fátítt — eitthvað, sem
hefði svo lítið tölugildi, að naumast byrfti að taka
það til greina.
Það er fyrst nú á síöustu árum, aö meiri hluti Jmirra,
sem rannsaka tilveru vora, kannast við gildi — að
minsta kosti sumra tegunda — sálarlegra fyrirbrigða.
Þó er eigi svo að skilja, að Jressir rnenn allir dragi af
J)ví rökréttar ályktanir, seni sé J)ær: að heimslíkaitid
vélgenga lœtur nú á sjá og er ekki stínn líking hinnar
lifaruti tilveru.
Þá gerist |)að einnig, að efnishyggjan í vísindunum
tekur sjálf óvitandi ad grafa frá undirstödum sínum,
án J)ess að nokkur sálræn öfl komi Jrar nálægt. Vél-
gengið í tilverunni var óyggjandi, Jiangað sem ])að
náði, en Jiað náði alt of skamt. Hugsuðir nútímans
hafa komist á ný sjónarmið og ska[)a nú óðum ný vis-
indi. Eðlisvísindin nýju eru laus af örlagajrrungnu oki
vísindanná gömlu. Mestu máli skiftir |)ó, að visindin
nýju finna nálægð andlegs kraftar eða sáilar á bak við
þann heim, sem vér lifum í.
Sá, sem vill líta dögun þeirrar nýju aldar, sem
rennur nú upp yfir mannkyn jarðar, veröur að horfa
lítið eitt um öxl. Af ýmsum mjög nákvæmum mæling-
um höfðu menn komist á þá einstæöu og óskiljanlegu
niðurstöðu, aö eigi væri unt að finna hraða efnis, svo
sem jarðarhnattarins, ef miða skal við ljósvakann.
Síðan kom Einstein til sögu og gagnrýndi Jressar furðu-
legu staðreyndir. Á árunum 19C5 1908 skóp hann sína