Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1931, Síða 65

5ÐUNN
Hvað veldur kreppunni?
59
áður töluvert hærri en t. d. gróði norska iðnaðarins á
uppgangsárunum 1916—20. Þegar auöfélag eins og stál-
hringurinn gefur 7% pro a. í arð á fyrra árshelmingi
1930 og notar |>ó ekki meira en 60% af framleiðslu-
möguleikum sínum, pá er pað sönnun pess, að innan
stáliðnaðarins í Bandaríkjunum er frjálsa samkeppnin
svona hér um bil úr sögunni. E>ar vestra er ineira og
meira séð fyrir pví, að ópörf og óarðsöm fyrirtæki
hætti að starfa. Slík fyrirtæki spilla markaðinum fyrir
hinum og hindra pað, að vinnulaunin geti stigið. Því
par, sem ekkert er að hafa, tapa einnig verkamennirnir
rétti sínum. Yfirleitt væri pað hyggiiegt, að leggja niður
öll pau fyrirtæki, sem ekki gefa að minsta kosti 5%
í arð.
Það væri að vona, að kreppa sú, er nú stendur yfir,
sannfærði mannfólkið um, að pað er ekki framleiðslan,
sem er í ólagi. Vandræöin liggja í pví, að fá framleiðsl-
una selda. Þessi viöurkenning sannleikans mun pá aö
likindum leiða menn í nýjan skilning á atvinnu- og við-
skifta-lífinu. Sá eilífi jarmur, að öll verðum við að eyða
minnu og vinna meira, ef nokkuð á að geta lagast,
hverfur úr sögunni. Mönnum lærist að skilja pað, að
launalækkun gerir ekki annað en að draga kreppuna á
langinn og gera hana erfiðari viðfangs — og að pví
að eins getur atvinnu- og viðskiftalífið blómgast, að
velmegun almennings fari vaxandi.
Kreppunni veldur sú staðreynd, að mannkynið nú á
dögum framleiðir meira en pað notar. Og undir núver-
andi skipulagi birtist ofgnótt í gem fátæktar og eymd-
ar. En vinnulaunin lúta ekki „markgildis“-lögmálinu.
Þau hafa fram að pessu ekki lækkað að sania skapi og
vöruverðið, og pví ætti kaupmáttur almennings aö hafa
aukist eitthvað. Og pessi vöxtur kaupmáttarins í sam-