Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1928, Blaðsíða 97

IÐUNN
Bréf lil jafnaöarmanns.
391
óskuðu fyrirfram að finna eða höfðu bitið sig fasfa
í að þeir hlyfu að komast að. Þeir skildu eftir eða sást
yfir alla þá þætti viðfangsefnisins, er hefðu getað knúð
þá til ályktunar, sem þeim var miður geðfeld eða reið
í bága við trú þeirra. Og þeir köstuðu út í heiminn
j>nýjum sannleika«. Og mentastofnanirnar sæmdu þá orð-
um og titlum, og trúgjarn lýðurinn kom skríðandi og
reisti þeim hof og hörga. Og veslings hundsuðu fyrir-
brigðin voru hulin sjónum mannanna f ljóma þeim hin-
um mikla, er stafaði af hinum >nýja sannleika«.
En tilveran er ekki ályktanir doktora né dannebrogs-
riddara. Aumingja hundsuðu fyrirbrigðin héldu áfram að
hjara þvert ofan í fullyrðingar spámannanna. Þau skut-
ust við og við út úr afkimum tilverunnar, læstu sig
gegnum hugskot efasjúkra sálna og fyltu andrúmsloftið
ugg og grunsemdum.
Tíminn líður. Eldmóðurinn fyrir hinum »nýja sann-
leika« breytist hægt og hægt í kyrstöðu. Ljós hans
verður að skímu, kenningar hans að efni í doktorsrit-
gerðir. En veslings hundsuðu fyrirbrigðin verða að sama
skapi augljósari. Þau þyrpast utan úr rökkrinu og kveikja
sívaxandi efa um tign hins »nýja sannleika«, sem nú
krokir reyndar á grafarbakka gamallar lygi. Gagnrýnin
hefst. Menn skiftast í bolsevika og íhaldsmenn. Aður
en minst varir, birtist nýr spámaður og kollvarpar yndis-
lega kenningarkerfinu, sem makráður lýðurinn hafði gert
að hægindi heimsku sinnar. Og enn þá rignir niður orð-
um og titlum, og enn þá kemur lýðurinn flaðrandi og
reisir hof og hörga á dys hinnar dauðu lygi.
Þetta eru hin dapurlegu örlög flestra þeirra kenninga,
er farið hafa um heiminn og töfrað trúgjörn hjörtu
mannanna. Mig grunar, að þetta sama niðurlag bíði
efnishyggjunnar. Frömuðir þessarar lífsskoðunar hreyktu