Kirkjuritið - 01.12.1950, Blaðsíða 29

JÓN ARASON
275
góða konu, sem sýndi mér staðinn. Bærinn stendur á
litlum stalli í brattri brekku austan Eyjafjarðarhéraðsins.
Það er bratt niður að bænum og töluverð brekka þaðan
niður á sléttlendið. Útsýn er dýrleg, eins og yfirleitt í
Eyjafirði, einkum að austan. En óvíða er þó fegurra en
hér. Sléttlendið beggja vegna Eyjafjarðarár blasir við.
Fyrir enda héraðsins eru mikil fell. Skáhallt yfir til vinstri
dregur Grund að sér athyglina, en skáhallt til hægri er
Hrafnagil, frægt og ágætt setur og lengra úti landnáms-
jörð Helga magra, Kristnes. Yfir gnæfa hæstu tindar
mesta fjallgarðs á landinu utan sjálfra jöklanna um mið-
bik landsins. Yzt örlar á Kaldbak.
Gamli bærinn, sem nú er horfinn, hefir staðið við
bæjarlæk lítinn, en hinum megin, sunnanvert við bæinn,
er kelda eða vilpa, er skerzt niður um túnið í all djúpri
lægð. Milli lækjarins og vilpunnar eru harðir balar og
ávalir, og heitir þar Bæjartungan. Bærinn er horfinn,
en bæjardyrahellan er eftir, fáguð fótataki margra kyn-
slóða, og fiskasteinn á hlaðinu margsorfinn og lúður
eftir mörg þúsund þreytuleg högg.
Ég hefi það til að vera dálítið hjátrúarfullur. Og ég
þykist oft finna á mér með óbrigðilegri vissu, hvort staðir
eru með réttu tengdir merkum sögulegum viðburðum eða
ekki. Á sumum þessara staða finn ég ekkert annað en
tómleikann. En á Grýtu sá ég í anda unglinginn Jón
Arason hlaupa um Bæjartunguna og ganga út og inn yfir
bæjardyrahelluna.
örstutt fyrir sunnan bæinn er hinn mikli staður, er
bar ægishjálm yfir héraði í Eyjafirði, staðurinn að
Munkaþverá. En þó að þangað sé ekki nema stutt bæjar-
leið, sést staðurinn ekki frá Grýtu, því að hann stendur
mjög lágt á eyrunum.
Suður eftir stallinum átti Jón litli mörg spor, því að
þótt hann ætti heima á kotinu, var hann náfrændi ábót-
ans mikla, Einars, sonar Isleifs beltislausa, er einnig var