Kirkjuritið - 01.01.1951, Qupperneq 40

38
KIRKJURITIÐ
er sr. Sigurbjörn telur nú hina einu sáluhjálplegu kristni
á Islandi, og fer hann um það sízt mildari orðum en ég
geri.
Nú þykir sr. Sigurbimi þessi kafli stórum skemmtileg-
astur í grein minni, og skal ég ekki bera brigð á, að rétt
sé. Það mun yfirleitt vera viðurkennt, að Matthías hafi
verið einn hinn mesti andans maður á Islandi á sinni tíð.
Eigi líður þó á löngu, áður en sr. Sigurbjöm tekur að
líkja þessum skemmtilegheitum Matthíasar við grút, sem
aldrei hafi verið ljósmeti. Hann viðurkennir það að vísu,
að Matthías hafi verið mikil sál, mikill boðberi í heilagri
kirkju og innblásinn af anda hins góða og gilda kristin-
dóms. En í bréfunum verður kristindómur hans að „grút",
sem ekki má snerta við.
Það er dálítið erfitt að koma þessu heim og saman. Því
að ekki er hægt að neita því, að það var hinn sami
Matthías, sem ljóðin og sálmana orti, og sá, sem skrifaði
bréfin. Og það er ennfremur auðvelt að sýna fram á, að
guðfræði séra Matthíasar breyttist sízt með vaxandi aldri
og þroska í orþodoxa átt, eins og sr. Sigurbjörn vill vera
láta.
Annars vegar ætti hann þá að hafa verið heimskur og
grunnfær mbbari (og þá líklega neðan við markalínu þess
„að tala eins og manneskja með ráði og rænu“) í bréfum
sínum, en hins vegar eitt hið mesta höfuðskáld þjóðar
sinnar, sem orti fullur af innblæstri heilags anda dýrleg
trúarljóð.
Trúi þessu hver sem vill.
Máltæki segir, að hundshár vaxi aldrei nema á hundi,
og slík hár uxu ekki á Matthíasi. Mikil og andrík sál verður
aldrei lítil í óbundnu máli, þar sem hún segir hug sinn
allan í einlægni í kunningjabréfum. Guðfræði Matthíasar
var því ekki síður merkileg en ljóð hans. Hún var, eins
og ljóðin, ávöxtur af víðsýni hans og mannúð. Og einmitt
af því, að hann var mikill andi, hafði hann manndóm til
að segja það, sem honum bjó í brjósti, enda þótt hann