Kirkjuritið - 01.10.1967, Blaðsíða 26

360
KIItKJUltlTIÐ
liefur mn álagningu tíundarinnar skuli vera hreppurinn-
fer hún fram á liaustin, á samkomu, sem lialdin skal eigi f)’11
en 4 vikur lifa sumars, en tíundunum skal skipt drottinsdaír
fyrstan í vetri. Að vísu er enginn texti til ritaður eldri en f1 ‘l
miðri 13. öld. Samt virðist sem svo, að ætla megi, að þeir geyiH1
uppliafleg ákvæði sæmilega óbrjáluð. Það er sérkenni ber ‘l
landi, að álagning tíundar skuli vera í höndum lirepps, og eI
það livergi annars staðar, að verzlegur aðili liefur þetta mel
höndum. Ástæðan virðist sú, að hreppurinn er eldri en niarg>r
liafa talið eða allt frá upphafi þjóðfélags hér, enda er orðið
sjálft til í mállýzkum norskum og sænskum og merkir hhd‘l
af einhverju, t. d. tíma, eða þá vinnusamlag hænda um skóga1'
liögg. Hér á landi liefur frá uppliafi verið fjárhúskapur og cl
eigi óeðlilegt, að bændur hafi myndað með sér vinnusanilór
til þess að geta smalað. Ennfremur bætist svo við, að skatt111
livíldi á búendum, sem þingfararkaup nefndist og virtist han11
snemma hafa verið komin á. Var ákveðin lágmarkseign skil
yrði fyrir álagningu þingfararkaups. Virðist það eigi vera ótru
legt, að álagning þess liafi verið liáð eflirliti nágranna e^‘l
Iireppsins. Kynni þetta vera ástæðan fyrir þessu afbrigði tíun
arálagningar, sem liér tíðkaðist.
Það er ekki ótrúlegt, að eðli þessarar tíundar, þar sem álag1^
ingin fer stiglækkandi eftir því sem eignin verður meiri, a
vísu á þröngu bili, þar sem goðorð eru undanþegin og þar se111
kirkjueign er frjáls, liafi orðið til þess að flýta fyrir saniþv^^1
hennar. Þeir, sem atkvæðamestir voru, goðarnir, er sæti átt11
í lögréttu, sáu, að hér var eigi mikil hætta á ferð. Kirkjur v°'U
að rísa upp og liafa sjálfsagt verið þó nokkrar orðnar um
11. aldar, en þær voru allar með tölu bændakirkjur og kirkj11
bóndi var þá ekki skyldur að svara tíund af því. sem ha11'1
bafði til kirkju lagt, bvort sem það væri í fasteignuni et ‘
lausum aurum. Ennfremur voru prestar ráðnir á föstu kaup
og rann þá preststíundin til kirkjubónda, sem eignaðist þaS,l'
afgangs yrði; ennfremur rann kirkjutíundin til kirkjubónda-
Hann bafði því tekjur af eignum, en gat hækkað tíund slll‘
með J)ví að gefa til kirkju sinnar, J)ótt liann eftir sem áðu'
hefði hin sömu daglegu not af eignunum, (og svaraði elv
tíund af J>eim). Þetta varð því liöfðingjum og stórmennu111
landsins hagstætt, ])ótt kæmi J>eim síðar í koll, er Staða-A1