Kirkjuritið - 01.10.1967, Blaðsíða 28

362
KIRKJUniTIÐ
í SunnlendingafjórSungi, níu í Vestfirðingarfjórðungi, en tóH
í Norðlendingafjórðungi, alls 3800. Líkur benda til, að 11111
Iiundrað tírieð se að ræða lijá Ara fróða í Islendingabók. 151‘11L1
er bið fyrsta manntal liér, sem sögur fara af, og bafa ínc1111
notað þessar tölur við áætlanir um mannfjölda bér í lieild 11
II. öld. Gizuri biskupi verður þá Ijóst, að Norðlendingafj01®"
ungur er það fjöbnennur, að bann geti risið undir kostnaði d
biskupsstóli, enda er tæpur þriðjungur þingfararkaupsbænfb1
staðsettur í honum. Enda er honum líka Ijóst liagræði að þvl’
að liættan af biskupsleysi minnkaði stórum. Einnig kann þa^
að hafa nokkur ábrif, að tveir norðlenzkir höfðingjar efl1
bonum tengdir. Er annar þeirra Ketill Þorsteinsson á Möðn1'
völlum, er átti Gróu dóttur lians, eins og fyrr segir, en bin11
Hafliði Másson á Breiðabólsstað í Vesturbópi, er átti llann'
veigu Leitsdóttur, bróðurdóltur lians. Varð það úr, að Giz111
kjöri Jón Ögmundsson prest og böfðingja sunnlenzkan til uta11'
farar með samþykki annarra aðila og sendi með lionum brél
sín og innsigli, að því er segir í annarri gerð Jóns sögu belr*1
þeirri frá 13. öld. Er þetta elzt lieimild um innsig li íslenzkt-
Jón Ögmundsson var svo vígður í Lundi 1106, en þangað baf®1
erkistólinn verið fluttur 1104. Þar með átti Gizur biskup siu11
mikla lilut í verki, sem liélzt til 1801—’2, að landið væri tvö
biskupsdæmi. Jóns saga belga skýrir svo frá því, að þcir
biskupar liafi rætt marga liluti sín á milli, þá er nytsainleP11
voru, „og sömdu til með öðrum lærðum mönnum, bver boð þel1
skyldu bjóða sínum undirmönnum.“ Þetla er eðlilegt; ellt’
livert samræmi þarf að vera milli biskupsdæmanna, að þvi el
Ijoð og reglur snertir, bvað sem heimildargildi Jóns sögu belr11
líður í smáatriðum, enda biskupum frjálst að setja sér re?k"
innan ramma liins almenna réttar.
Það er þýðingarmikið, að fyrstu biskupamir tveir, ísleif111’
sem í eðli sínu var trúboðsbiskup innlendur og Gizur, bi1111
fyrsti stólbiskup, böfðu menntazt á meginlandinu, auk Sæ1"
undar liins fróða. Þeir fluttu með sér lærdóm og framsetniu?"
meginlandsins, skrift og annað, auk þeirra bóka, sem þeir mc‘
einum og öðrum bætti afla sér. Hin nýja evrópska mennin&’
sem bélt innreið sína liér, er þá fyrst og fremst meginlaiub
ins. Það sést og á bókaleifum frá þessum tímum, því enn erl1
til slitur og það jafnvel í Reykjavík, sem sýna þetta glög$t-