Kirkjuritið - 01.10.1967, Qupperneq 52

Séra Bjarni Sigur&sson:
Siðbótarhöfundurinn og
íslenzk menning
Flest erum við snoturlega gjörð stæling eða eftirlíking hverS
annars og þykir vel sama. Hins vegar koma alltaf við og
fram þvílík eintök mannlegrar gerðar, að önnur slík eru tikki
tiltæk, jafnvel svo að öldum skiptir. Marteinn Lúther var ehl
þeirra. Auk þess var veröldin svo lánsöm, að hann kom í
ingu tímans. Á 20. öld liefði hann ef til vill orðið iðjnhöhhir
eða þotuflugmaður, og sem betur fer er í hvorugri stéttii'1'1
veruleg mannekla sem stendur.
Margt var merkilegt og stórkostlegt við endurskipan LútherS
í túlkun kristinnar trúar. Veigamikill var til að mynda sá þatt'
ur, að liann lagði álierzlu á notkun móðurmálsins í guðsþj011'
ustunni. Sjálfur snaraði hann Biblínnni á þýzku og orti a
móðurmálinu sálma, sem sungnir eru enn þann dag í dag 1
evangelisk-lútlierskum söfnuðum um víða veröld.
Við eignuðumst snemma þýðingu okkar á Nýja-testaniei1*
inu, er Oddur Gottskálksson sneri á íslenzku í fjósinu í Ska
liolti að sögn og á Biblíunni allri, Guðbrandsbiblíu, er G"ð
brandur biskup Þorláksson gaf út 1584. Nýja-testamenti Od'k
kom út 1540. Er það elzta bók íslenzk, sem til er prentuð °r
sennilega fyrsta bókin, sem prentuð hefur verið á íslenzk*1
tungu. títkoma Nýja-testamentisins er merkissteinn í sög" ,b
lenzkra bókmennta. Þar er í raun og veru undirstaða und"
bókmáli tungunnar. Málfar er eftir atvikum gott, en á f)'rrl
hluta 16. aldar var íslenzkt ritmál mjög tekið að spillast, °r
álirif frá latneskri setningaskipan voru m. a. áberandi.
Guðbrandsbiblíu munu menn á einu máli, að önnur afrek &
lenzkrar bókagerðar taki lienni ekki fram, og var þó unnið 'Jl
frnmstæðustu skilyrði.