Kirkjuritið - 01.12.1969, Síða 18

KIRKJURITIÐ
448
Samt er það svo, að mennimir sem einstaklingar,, þrá lang'
flestir frið. Þjóðarlieildirnar ern sannarlega ekki fáar, sem
þrá innilega að friður ríki, bæði innan lands og við aðrai
þjóðir.
Er það þá ekki liugsanlegur möguleiki, að samfélag manU"
anna geti þróazt án styrjaldar, uppreisna fátæktar og óréttvisi ■
1 mannfélagsfylkingunni miklu eru þeir orðnir margir, sel)’
Iiafa einmitt kvatt sér Iiljóðs um þetta og komið fram mel
ýmsar hugmyndir í því sambandi. Þannig hafa á öllum ölduin
koinið í dagsljósið kenningar og kenningakerfi, sem ætla*
befir verið að skapa frið meðal mannanna. Sumar kenningai11
ar og kenningakerfin bafa verið reynd, önnur ékki. En alh
hefir borið að sama brunni: I framkvæmdinni liefur yfirlci*1
einliver hlekkurinn rcynzt ótraustur og brostið.
Hér skulu í fáuin orðunx kynntar tvær áferðarfallegar °r
skemmtilegar kenningar frá liðnum öldum um það, bveriUr
velferðarþjóðfélag skyldi vera upp byggt:
1. Á 4. öld fyrir Krist, kom gríski heimspekingurinn Flat<m
(427—347) franx með kenningu sína í bók, sem liann kalla 1
„Lýðveldið“. 1 ríkinu, sem hann lýsir í þessari bók, átti liain
ingja einstaklingsins að livíla á réttlætinu. Sérbver átti að J
að njóta bæfileikanna, liver á sínu sviði. Þannig átti þegn ríki-
ins að geta fundið bamingjuna, livort sem liann var stjórnan ’
liermaður eða verkamaður. Platon leggur sterka áberzlu á þa ’
að menn skuli varast auðsöfnun. En jafnframt brýndi liaiuj
það fyrir mönnum, að livers kyns eyðslusemi og sóun leiddi ti
misréttis. Það taldi liann vera grundvöllinn að öfund og ósani
komulagi milli einstaklinga, sem svo gætu leitt til styrja*
nxilli lieilla þjóða.
2. Hin kenningin keniur fram löngu síðar.
Brezkur stjórnmálamaður, Tbomas More, sem uppi val
árunum 1478—1535, sendi frá sér bók á árinu 1516, sem haiu
kallar „Utopiu“. (Nafnið þýðir eiginlega ,,bvergi“). ^
fjallar á skemmtilegan liátt um eyjuna Utophiu, sem 11
undurinn liugsar sér liið eiginlega land liamingjunnar, 1° ‘ g
ins, réttlætisins og kærleikans. Þarna segir liann vera
fullkomna þjóðfélag. Því er stjórnað eftir fáum, en góðiU
lögum, stjómendurnir eru skynsamir og beiðarlegir nu'1”^
Kröfur manna til lífsviðurværisins em fábrotnar í þessu h,n<