Syrpa - 01.01.1922, Blaðsíða 84

82
SYRPA
síöan 'borinn saman viö tímann þess staöar, er þeir vilja miöa
sig viö, og lengdin reiknuö út af tímamismuninum. Reynist
t.a.m. aö skipiö sé einni stundu á undan eöa eftir tíma, þá er þaö
15 gráöur vestur eöa austur af staönum, því jöröin snýst eina um-
ferö um möndul s'inn á 24 klukkustundum eöa 15 gráöur stundu
hverja. Þó uröu þessar mælingar ekki nákvæmar fyr en jafn-
gengur tímamælir var fundinn af John Harrington 1735.
Áttavitinn hefir og veriö endurbættur af Peter Berlow 1820,
bæði nálin og spjaldiö, og Kelvin lávaröi 1876. Þegar járnskipin
voru upp tekin, skektust áttavitarnir á j>eim svo til vandræöa horfði,
en vísindin fundu ráö við þeim skekkjum. — Vitaskuld er ekki
nema stiklaö hér á helztu framförunum, er orðið hafa i þessu efni.
Árangur þeirra er sá, aö skipstjórar hinna stóru mannflutn-
ingsskipa renna skipurn sínum nú svo vandlega hinar lögöu sæ-
leiðir, fram og til baka, aö ekki munar vagnsporsbreidd aö öllum
jafnaði.
Fréttir fengust, vitaskuld, ekki frá hinni endurfundnu álfu
nema með skipaferðum, og tók þaö í fyrstu mánaðartíma og leng-
ur, og síöar þetta 13 til 14 daga, eins og vikið er aö áöur, og helzt
sá fréttahraöi fram yfir miöbik nítjándu aldar. Þá komst sæsím-
inn á og samdægursfréttir og raunar betur, ]>ví rafmagnið fer með
ljóssins hraöa eftir þræðinum, og fréttin er sama sem ertga stund
á leiðinni. Fyrsta umleitan til aö konta á sæsíma var gjörö 1845
í Englandi; en félagsstofnan til þess fékk engar undirtektir. Árið
1847 fann Werner von Siemens ráö til aö verja sima skemdum
með því aö þekja hann guttaperka. Guttaperka er teygjulaust, ein-
angrar ágætlega rafmagn og þolir að liggja í sjó skemdalaust. Áriö
1853 voru dýpiskannanir geröar um Atlantshaf frá Nýfundna-
landi til írlands aö tilhlutun Bandaríkjastjórnar. Hafsbotninn
reyndist yfirleitt jafn, straumlaust við hann og meðaldýpi um 2
rnílur. Þaö blés upp áhuga hjá mönnum til að koma sima á;
beittist F. M. Gisborne, byggingarmeistari enskur, fyrir því. Hann
vildi láta skip ganga milli írlands og St. John's á Nýfundnalandi,
þar skyldi taka viö fréttunum, senda þær meö þræði yfir Ný-
fundnaland til Cape Ray og þaðan með dúfum til meginlandsins.
Það átti aö flýta fréttum eina fimm eöa sex daga. Gisborne fór
vestur til að fá fé til aö koma þessu á, og hitti þar Cyrus W.
Field. Field mátti ekki annað heyra, en leggja síma alla leiö yfir
hafið; hann gekk i málið með Gisborne og stofnaöi með fáeinum
ríkum Nýjujórvikurkaupmönnum Ncw York, Newfoundland and
London Telegraf Co. Félagiö lagði bæöi sima yfir Nýfundnaland
og milli ]>ess og meginlands og var hvortveggju lokiö 1856. Sama
árið fór Field til Englands og kom á stofn Atlantic Telegraph Co.
til þess aö leggja sæsimann. Field fékk stjórnir landanna i liö meö
sér. Skipiö Niagara frá Bandaríkjum og Agamemnon, hiö friö-
asta herskip Breta voru lögö til verksins. Landtökustaðir simans
ákveðnir Valencia á vcsturströnd írlands og Trinity Bay á Ný