Nýjar kvöldvökur - 01.10.1947, Blaðsíða 16

150
TUT-AN K-AMON OG GRÖF HANS
N. Kv.
flokkurinn liefði fengið því breytt í Amon
við það tækifæri, enda kom sú breyting
fram síðar. Verið getur líka, að þessi börn
hafi verið keyrð í hjónaband að konungi ný-
látnum, til þess að greiða Tut-ank-Aton
leiðina upp í konungssætið. Bæði voru þau
börn að aldri. Ank-es-en-pa-Aton var fædd
á áttunda stjórnarári föður síns og gat því
ekki eklri verið en tíu ára, og Tut-ank-Aton
var líka á bamsaldri.
Þegar svona var í haginn búið, rná geta
nærri, að Tut-ank-Amon hafi ekki ráðið
neinu. Valdið tóku menn þeir, sem höfðu
sett hann í hásætið, þeir Ay æðstiprestur og
Hor-em-heb hershöfðingi, og það voru karl-
ar, sem kunnu að bjarga sér, því að báðir
urðu þeir síðar konungar í Egiptalandi, þótt
hvorugur þeiiæa hefði rétt til ríkiserfða.
Báðir voru þeir áhrifamiklir embættismenn
við hirð Amenofiss IV.; Ay var einkavinur
konungs, og kona hans var fóstra drottning-
arinnar. Þegar þess er gætt, að Ay varð eftir-
maður Tut-ank-Amons í hásætinu og lét
letra það í grafhýsi hans, að hann hefði haft
allan veg og vanda af jarðarför hans, þá er
ekkert líklegra en að Ay hafi sett Tut-ank-
Amon í hásætið og haft stjórn ríkisins á
hendi þau sex eða sjö ár, sem hinn síðar-
nefndi bar konungsnafn; þá liggur líka
næiTÍ að halda, að Ay hafi sömuleiðis átt
sök á því, að Tut-ank-Amon lifði ekki leng-
ur en raun varð á.
Margur kynni að spyrja, hvers vegna Ay
hafi þá ekki hrifsað til sín völdin að Am-
enofis IV. látnum. Hann virðist ekki hafa
látið sér allt fyrir brjósti brenna, og honum
tókst að setjast í hásætið síðar, þótt erfðarétt
hefði hann engan. Svarsins er ekki langt að
leita. Einkennilegt er, að eina merka stjórn-
artilskipunin, sem þekkist frá stjómarárum
Tut-ank-Amons, er sú, að trúkerfi fyrirrenn-
ara hans sknli afnumið. Ay hefur enginn
draumóramaður verið eins og konungur-
inn, vinur hans. Hann hefur séð, að þessi
siðaskipti vöm alls staðar óvinsæl og hlutu
að stranda fyrr eða síðar, ef ekki var tekið
í taumana og breytt um stefnu. En af því að
hann var einkavinur konungs, æðstiprestur
rg háttsettur embættismaður, var hann sam-
ábyrgur í máli þessu, og ef hann hefði farið
að hafa sig mikið í frammi eða sækjast eftir
konungstign að Amenofis IV. nýlátnum,
hefði hann mátt búast við svo öflugri andúð
allra stétta, að hann mundi varla hafa feng-
ið borgið lífi sínu. Hann þurfti því á skálka-
skjóli að halda, og til þess valdi hann dreng-
inn Tut-ank-Amon. í skjóli hans sagði hann
skilið við Aton og fylgjendur hans, en setti
Amon í staðinn; en þegar þvervendingin
var urn garð gengin og hafði heppnazt að
fullu, var drengurinn að verða fullorðinn,
og verið gat, að hann færi þá að láta til sín
taka og verða of sjálfstæður. Þá var tími til
kominn, að Ay hæfist handa — og Tut-ank-
Amon dó ungur!
Eigi er kunnugt, hvaða mannsefni Tut-
ank-Amon var, en hitt er víst, að drottning
hans, Ank-es-en-pa-Amon, var skörungur, og
verður vikið að því síðar. — Smurlingur
Tut-ank-Amons ber að vísu engin merki um
áverka, en árin frá 1385—1350 f. Kr. b. vom
óeirðarár í Egiptalandi, þótt oftast væri allt
slétt og fellt á yfirborðinu; en brögðum og
undirferli var óspart beitt á bak við tjöldin.
Þá komust þeir lengst, sem voru duglegir og
létu sér ekki allt fyrir brjósti brenna, eins og
Ay og Hor-em-heb, en ekki draumóramenn,
eins og Amenofis IV., eða börn, eins og Tut-
ank-Amon.
Ekki er annað kunnugt um stjórn Tut-
ank-Amons en brevtingin í trúmálum frá
því, sem áður var. Bæði drottningin og
hann breyttu nafni sínu þannig, að Amon
kom í stað Atons, stjórnarsetrið var flutt
frá Tell-et-Amarna aftur til Þebu og must-
eri gömlu guðanna voru ræst upp að nýju;
Amon var alls staðar settur í stað Atons.
Fundizt hefur áletrun á steinplötu, þar sem
Tut-ank-Amon skýrir f:rý þessum endurbót-
um sínum: „Ég sá að mustérin voru í rúst-