Sumargjöf - 01.01.1905, Page 16

14
sjálfri sér. (Samgíldislögmálið). Tvö hugtök geta ekki
verið samgild, nema þau iiafi sama innihald. Það
er þá aðeins eitt hugtak, en sinast tvö, áður en
sannséð var að þau hefðu sama innihald. Af því
sést að þau má setja hvort i annars stað, og þau
hugtök, sem skifta má um án þess hugsunin skekkist,
þau eru samgild. Til dæmis má taka: ferhirningur
með andlægum hlíðum samsíða (p^)og ferhirningur með
andlægum hlíðum jafnstórnm eru samgild liugtök, því
að innilialdið er sama, en látið í ljós i tvennan hátt.—
Aldrei má samtengja hugtök, sem eru livort annars
neitun. Þá mundu allir hlæa að mér, ef ég færi að
tala um þrístrendan sivalning eða góða ílsku eða
dautt líf. (Mótsagnarlögmálið). Það var einkum þetta
lögmál, sem Zeuo neitti í vörn sinni firir kenningu
annaí's mans. — Setjum að ég komi inn í jaósthúsið
og spirji: »A ég bréf?« »Nei!« »Segirðu satt?« »Nei!«
»Þá iilít ég að eiga bréf«. Þetta seinasta segi ég af
því, að ég get ekki liugsað mér neitt þar á milli.
Annaðhvort á ég þar bréf, eða ég á það ekki. Tvö-
f'öld neitun (þ. e. þegar neitun er neitað) játar (Lög-
málið um annaðhvort — eða). — Eigi að hugsa rétt,
má ekki brjóta neitt af þessum lögum. En i því er
fólgin sú krafa, að biggja alla dóma og áliktanir á
ástæðum. Þetta, sem nú liefir verið talið er, annar
fóturinn undir allri þekkingu. En hún hoppar ekki
á einum fæti. Ef ég sæi ekki né heirði né skinjaði
neitt eða irði var við, þá væri ég varurðalaus, en
ai' þvi að hugmindir og hugtök eru af þeim runnin,
þá hefði ég engin hugtök til að sameina eftir þessiun
lögum. Ég verð þvi að athuga, hvað fram fer um-
hverfls mig, ef ég vil verða fróður og vitur. Rök-
semdakrafan nær einnig ril þessarar athugunar. Þar