Sjómannadagsblaðið - 01.06.1990, Síða 14

12
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Guðlaugur Gíslason:
FRAMTÍÐ KAUPSKIPAÚTGERÐAR Á ÍSLANDI
Nú á því herrans ári 1990 eru
liðin 100 ár frá tveimur
merkum atburðum í sigl-
ingasögu íslendinga. Þann 22. maí
1890 staðfesti konungur lög um
stofnun Stýrimannaskólans í Reykja-
vík. Þar með var lagður grunnurinn
að skipulegri kennslu skipstjórnar-
manna á Islandi.
Hinn atburðurinn var sá að 30.
júní 1890, kom fyrsta vélknúna kaup-
skipið í eigu íslendinga til landsins en
það var e.s. „Ásgeir litli“ sem kom til
ísafjarðar þennan dag. „Ásgeir litli“
var 36 brl. og var í flutningum um
Vestfirði um árabil.
Því er þetta rifjað upp liér að nú
undanfarið hefur mikið verið rætt og
ritað um framtíð kaupskipaútgerðar
á íslandi. Virðist svo sem að eina
úrræðið sé að koma öllum kaupskip-
um landsins undir erlenda fána og
ráða á þau útlent fólk sem hægt er að
„kaupa“ lágu verði. Fyrir þá, sem
stundað hafa þessa atvinnu, þ.e. far-
mennina, er þetta stórmál og meira
en það. Hér er um að ræða sjálfan
grundvöll þeirra lifibrauðs og því
sjálfsagður hlutur að þeir láti í sér
heyra og til sín taka um þetta mál.
Þessi „þægindafánaskráningar“
eru þekktar meðal siglingaþjóða og
hafa nágrannaþjóðir okkar svo sem
Norðmenn og Danir ekki farið var-
hluta af þeim og þeim vandræðum
sem þeim fylgja.
í stuttu máli má segja að þeir hafi
gefist upp á þessu skráningarformi
og stofnað sínar eigin alþjóðlegu
skráningu og „flaggað“ sínum skip-
um heim aftur.
Væri óskandi að við Islendingar
lendum ekki í sömu ófærunni og
þessar þjóðir að tapa svo til öllu sínu
fólki af skipunum með þeim afleið-
ingum, meðal annars að aðsókn að
sjómannamenntuninni, hrundi og
sjómannaskólarnir t.d. í Noregi
stóðu tómir þótt lítið eitt hafi nú ræst
úr og aðsóknin aukist aftur.
Guðlaugur Gíslaon, framkvæmdastjórl
Stýrimannafélags íslands.
í Noregi er ástandið nú þannig að
einungis eru um 14% Norðmenn á
þeim ca. 800 skipum sem skráð eru í
NIS (Norsk International Skipsreg-
ister) og á þessum skipum starfa nú
275 útlendir skipstjórar. Ástandið er
mun betra í Danmörku, sem byggist
fyrst og fremst á því að danska ríkið
styrkir atvinnugreinina með
skattpeningum sjómannanna.
í viðræðum við menn og af lestri
skandinavískra blaða má glöggt ráða
að sú skoðun er í raun að ná fótfestu
að það versta sé um garð gengið. Ut-
gerðarmenn í Noregi sækjast nú í
auknum mæli eftir að fá innlent fólk
á skipin enda er þriðjaheimsfólkið nú
farið að gera kröfur um betri kjör.
Þetta er hinsvegar ekki svo auðvelt
því mennirnir sem hraktir voru af
skipunum eru ekki tilbúnir til að fara
á skipin að nýju, enda komnir í störf í
landi. Ungir menn eru heldur ekki
tiltækir í nám þar sem Norðmenn
hafa helst ekki verið ráðnir á skipin í
undirmannastöður.
Á s.l. tíu árum hefir orðið veruleg
breyting á í rekstri kaupskipa á Is-
landi. Skipunum hefur fækkað og
þau stækkað. Jafnframt hefur út-
gerðunum, sem gera út kaupskip
fækkað.
Á síðasta áratug hefir orðið mikil
fækkun í áhöfnum skipanna svo að
varla er hægt að hugsa sér að um
frekari fækkun geti orðið að ræða
með tilliti til vinnutíma m.a.
í fréttabréfi Sambands ísl. kaup-
skipaútgerða í júlí 1989 kemur fram
að framleiðniaukning farmanna á
áætlunarskipum í flutningum á síð-
astliðnum tíu árum sé u.þ.b. 80%, en
fækkanir í áhöfnum vegi þungt í þess-
ari aukningu.
Væri nú ekki ráð að láta farmenn-
ina sjálfa njóta einhvers af framleiðni
aukningunni? Það hefir ekki gerst
enn. Varla verður því annað sagt en
að áhafnir skipanna hafi lagt sitt af
mörkum til að halda skipunum undir
íslenskum fána.
í stað þess að eiga skipin hafa út-
gerðirnar farið inná þá braut að
leigja erlend skip ýmist á þurrleigu
eða tímaleigu. Má segja að þurrleigu
skipin sem nú munu vera sjö talsins
hafi bætt nokkuð úr atvinnumögu-
leikum farmanna, en þau hafa verið
mönnuð íslendingum svo til ein-
göngu.
Ekki leikur nokkur vafi á því að
leiguskipafaraldurinn sem viðgengist
hefur hérlendis undanfarin ár hefur
haft afskaplega slæm áhrif á aðsókn
ungra manna til náms í þeim fræðum
sem nauðsynleg eru til að stjórna
kaupskipum. T.d. luku aðeins fimm
menn 3. stigsprófi úr Stýrimanna-
skólanum í Reykjavík vorið 1989 og
nú stunda átta nemendur nám í 3.
stigi skólans. Þetta skal engan undra
miðað við þróun atvinnumálanna
undanfarið og þá umræðu sem átt
hefur sér stað um atvinnugreinina.
Hér sýnist mér að flotið sé sofandi að
feigðarósi ef gera á út kaupskip undir
íslenskum fána í framtíðinni.
Eins og hér að framan er vikið að