Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Blaðsíða 17

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
15
bragð af fiskinum og því bragði voru
Englendingar vanir.
Það er svo sem alls ekki óhugs-
andi, þó ekki sé það líklegt nú, að
fólk, sem alizt hefur upp við að borða
aðeins frystan fisk vilji hann heldur
en ferskan fisk eða fisk úr ís. Þetta fer
allt eftir því hverju þjóðirnar eru van-
ar í mataræði sínu. Dæmi eru um að
til hafi verið þær húsmæður vestur á
fjörðum, sem ekki tóku glænýjan fisk
til soðningar, heldur vildu að dauð-
astirðnunin væri farin úr honum.
Svona fer þetta allt eftir því hverju
fólk venst. Sumum þykir siginn fisk-
ur beztur.
Sjávarútvegurinn leitar náttúrlega
eftir hagstæðustu mörkuðum hverju
sinni. Það er enginn atVinnuvegur
jafn skjótur að laga sig að markaðs-
aðstæðum. Það sýndi sig, þegar hinn
stóri Rússlandsmarkaður fyrir karfa
hvarf að heita má yfir nótt. Næsta
dag voru fundnir nógir markaðir.
Það virðast vera markaðir fyrir fisk-
inn okkar í öllum heimshornum og
þá gildir að vera vakandi við að nýta
þá sem hagstæðastir eru hverju sinni.
Það var svo fyrrum, að við vorum
tregir til að hreyfa okkur af tryggum
markaði á annan nýjan, sem gaf
hærra verð, af ótta við að sá nýi
reyndist ekki traustur til frambúðar.
Ég held að við getum losað okkur við
þennan ótta og fært okkur til eftir
því, sem kaupin gerast á eyrinni, og
gerast bezt hverju sinni. En til þessa
þurfum við margskonar vinnslu, sem
hentar þessum eða hinum markaðn-
um.
Sjófrysting er forsenda fyrir karfa-
sölu t.d. á Japansmarkað. Eins og ég
sagði áðan þá fengist ekkert verð á
þessum markaði fyrir karfa, sem væri
búinn að missa sinn eðlilega hárauða
lit. Það gæti ekki komið til álita að
flytja Japanskarfann í land til
vinnslu.
Eins er til dæmis um grálúðuna,
sem er feitur fiskur og bezt veiðanleg
á vorin, að þann fisk þarf að frysta
sem fyrst fyrir þessa markaði, feitur
fiskur tekur svo fljótt að þrána, sama
er að segja um stóru úthafsrækjuna.
Hana er nauðsynlegt að frysta um
borð. Það er ekki sambærilegt verð,
sem fæst fyrir stóra úthafsrækju, sem
flutt er í land af djúpmiðum og pilluð
þar og fryst og sjófrystu rækjuna.
Sjófrysting er sem sé nauðsynleg
fyrir ýmsa dýra markaði og hún
leggst ekki af, en auðvitað getur
verið lögð misjöfn áherzla á sjófryst-
ingu eftir því sem markaðir breyta
sér í verðlagi og eftirspurn.
Þegar farið var að takmarka afla
þurftum við í auknum mæli að fá sem
hæst verð fyrir hvert kíló. Það er ekki
lengur hægt að mæta lágu verði með
því að fiska meira.
Frystivinnslan
Frystivinnsla í landinu verður að
finna ráð til þess að láta vinnsluna
borga sig. Frystivinnslan verður sem
sé að skila markaðsvöru, sem gefi
það markaðsverð umfram ísaðan
fisk, að vinnslan borgi sig.
Frystivinnslan er óneitanlega í erf-
iðri aðstöðu. Hún er í samkeppni við
ferskan fisk, sem fólk í Evrópu vill fá
fremur en frystan, og í samkeppni
við fisk, sem frystur er til sjós og selst
á hærra markaðsverði, en fiskur
frystur í landi, og loks er frystivinnsl-
an í samkeppni við frystiframleiðslu
annarra landa.
Það gegnir öðru máli um saltfisk-
vinnsluna, hún á við innbyrðissam-
keppni að etja, en hvorki við ferskan
né sjófrystan fisk, þar sem þetta er
sérverkun.
Hvalveiðimál
Þar er biðstaða. Þegar málin eru
komin í alþjóðastofnanir, þá vefst
það ekki fyrir mönnum að ýta málum
á undan sér eitt ár eða tvö ár og svo
áfram.
Hvalbátarnir hafa verið bundnir
við bryggju síðan 1989 og engin
vinnsla af neinu tagi í Hvalfirði.
Bandaríkjamenn eru alveg komnir
útúr kortinu. Það er ekki að verða
glóra í þessu hjá þeim. Opinberar
nefndir telja að hvalamálin séu ekki
fyrir þeim spurningin um stofnstærð-
ir, heldur siðfræðilegt mat sem þeir
kalla mannlegt sjónarmið, og einnig
ef svo má segja skemmtisýningar-
mat, eða skoðunarmat. Hvalir eiga
að vera augnayndi manna. Enginn
þessara hvalavina spyr hvort þessi
friðun geti leitt til þess að dýrin falli
úr hor vegna offjölgunar. Það er ekki
þeirra mál. Það er að minnsta kosti
svo að notagildi hvala til manneldis
og um leið eðlilegt viðhald stofnsins
með veiðum úr honum, er ekki til
umræðu hjá þessu fólki.
Komin er út heljarmikil skýrsla frá
einni slíkri nefnd í Bandaríkjunum
og hún lofar ekki góðu um að nýting-
arsjónarmið fáist viðurkennt. Ekki
er þó að vita hver framvinda verður,
því að Bandaríkjamenn eru komnir í
sjálflieldu með allan sinn sjávarútveg
vegna hinna annarlegu sjónarmiða í
þessum málum. Öll þeirra fiskimið
eru að fyllast af hval, sel og sæljón-
um. Fiskimennirnir mega ekki fara
af stað í róður, ef selur eða sæljón
rekur upp trýnir við bryggjusporð-
inn. Þeir mega ekki stugga neitt við
skepnunni, það er eins víst, að þar
standi fólk á bryggjunni segja þeir,
og fylgist með því, hvort komið sé
ókurteislega fram við skepnuna, og
þess farið á leit við hana að hún gefi
bátunum pláss til að komast frá
bryggju. Þá kemur fólkið, sem fylgist
með fiskimönnunum og spyr hvort
þeir ætli að ónáða blessað dýrið, og
hóta kæru og mannanna bíður þá
tugthús. Þetta er nú gengið svo úr
hófi fram að það er að myndast and-
úð á þessu offorsi. Sjávarútvegs-
menn hafa haft hægt um sig, en þeim
líst ekkert orðið á þessa þróun mála
og andstaða er að myndast í fleiri
áttum. í Miðríkjum Bandaríkjanna
til dæmis, er nýting lands, skóga og
náma stórlega hindrað með víðtæk-
um friðunum, og þar verða ríkjandi
sömu öfgarnir, því að margt af þessu
eru hreinir öfgar. Það þýðir ekkert
að reyna að beita þetta fólk neinum
rökum. Þetta er orðinn harður bisn-
ess fyrir forgöngumönnunum og þeir
safna fé með því að senda út áróðurs-
bæklinga með hryllingslýsingum,
sem sumt fólk gleypir við. Þeim reyn-
ist oft auðvelt með ýkjum og oft bein-
um álygum að afla samúðar með frið-
unarkenningunum. Fólkhugsarekk-
ert útí afleiðingar af henni fyrir
þessar skepnur, sem það vill vernda.
Magnús kvikmyndagerðarmaður