Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Blaðsíða 38

36
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
væri stærðar grjóthnullungur á hler-
anum, sem ylli því að hann féll ekki
að skipshliðinni. Menn voru farnir
að bíða eftir að hlerinn kæmist í gálg-
ann og ég kallaði: „það er grjót á
hleranum." Baldvin skipstjóri var
kominn út á brúarvænginn að gæta
að á hverju stæði, en hann áttaði sig
fljótt og kallaði: „Það er tundurdufl á
hleranum, slakið niður.“ Þá áttaði ég
mig og hugði betur að, grannur vír lá
yfir hleralásinn og sá ég hvert duflið
við annað á strengnum alllangt nið-
ur. Það var slakað á hleramörk og þá
skipaði Baldvin að höggva á báða
vírana og var það gert.
Ekki man ég til að neinum af skips-
höfninni brygði við þetta eða sýndu
óttamerki meðan á þessu stóð. Ég
held að við höfum bara verið svona
vitlausir, að við höfðum ekki gert
okkur grein fyrir hve lítið þurfti til að
duflið springi. Þó er ekki gott að
segja um það, menn báru ekki utan á
sér hvað þeir hugsuðu. Það var held-
ur fátítt að menn sýndu óttamerki
þótt brugðist gæti stundum til beggja
vona um lífshlaupið.
Annað tundurdufl
Ég lenti í öðru tundurduflaævin-
týri ískyggilegu líka. Ég var þá á tog-
aranum Bjarna riddara með Mar-
teini Jónassyni. Við vorum að toga
austur á Banka, sunnan við Hraunið.
Það var tregfiski, einn og einn poki
oftast, en svo er það í einu holinu að
það sýnist sem pokinn sé nær tómur
þegar hann var hífður inn, og þegar
leyst var frá honum, þá reyndist hann
aldeilis ekki tómur, það skall tundur-
dufl á dekkið. Það sló þögn á mann-
skapinn. Við stóðum þarna ráðalitlir
kringum duflið. Það var blíðalogn,
svo duflið hreyfðist ekkert þarna í
pokapontinu, enda varð það okkar
fyrsta verk að reyna að skorða það
af, svo það færi ekki að velta til. Eftir
miklar bollalengingar var ákveðið að
hífa það fyrir borð með mastursgils
og bómugils, var sett vírstroffa um
hálsinn á duflinu og bómugílsinum
lásað í hana, tógstroffa sett um háls-
inn og mastursgilsinum húkkað í
hana. Þegar allt var klárt lónaði Mar-
teinn upp á háhraun þvf hann vildi
ekki sleppa því á togslóð. Var híft í
báða gilsa og þegar duflið var komið
yfir lunninguna var skorið á tóg-
stroffuna og slengdist duflið þá frá
skipshliðinni og um leið var bómu-
gilsinum sleppt og rann hann allur út,
eins og til stóð. Þarna var fjöldi af
færeyskum skipum á handfærum en
létu allir reka því þetta var á föstu-
daginn langa. Þeir voru fljótir að
setja í gang og færa sig frá okkur,
þegar þeir sáu hvað við vorum að
aðhafast.
Þegar Garðar fórst
það var 18. maí 1943 að togarinn
Garðar fór í siglingu á England og
siglt var á austurströndina. Við sigld-
um í samfloti með Júpiter og Gylli.
Þegar við vorum komnir langleiðina
suður undir Pentil, þá fengum við
suðaustan rok á móti og þá gekk Júp-
iter ekkert, hann var svo undirdrauj-
uð sjókæfa þegar hann var hlaðinn.
Þetta seinkaði ferð okkar og þegar
við komum til Scrapstead til að klar-
era eins og venja var, þá var svo álið-
ið að við fengum ekki að halda áfram
suðurúr um kvöldið og við lágum
þarna um nóttina. Þegar við svo fór-
um af stað um morguninn 21.maí var
blindþreyfandi þoka, eins og hún
getur svörtust orðið þokan við Eng-
landsstrendur. Það sást ekki framá
stefnið. Ég fór að stýrinu þegar við
héldum af stað. Jens Jónsson var
skipstjóri í þessum siglingartúr. Jens
lét halda slóferð, þar sem ekki sást út
úr augum. Júpiter og Gyllir héldu
aftur á móti strax af stað á fullri ferð.
Við lónum svo svona áfram og það
voru tveir litlir skoskir togarar sitt
hvoru megin við okkur og gáfu hljóð-
merki. Þeir voru svo nálægt okkur að
við heyrðum mál mannanna yfir til
okkar, enda blanka logn. Svo lætur
Jens beygja í stjórnborða til að kom-
ast örugglega fyrir baujurnar, sem
skipin áttu að sigla fyrir innan suður
með ströndinni. Þá varð það, eins og
hendi væri veifað að hljóðlaust renn-
ir þetta líka litla skip 5400 tonn þvert
á Garðar, og ferðin svo mikil að
stefni skipsins gekk inní kolabox og
inn í loftskeytaklefann sem var aftast
í brúnni. Loftskeytamaður var
Haukur Erlendsson og var hann í
klefanum þegar slysið varð. Þegar
við sjáum hvað verða vill skipar Jens
okkur að björgunarbátunum. Björg-
unarflekinn var fyrir aftan skorstein-
inn og ég fór undir hann og var þar
þegar áreksturinn varð. Þórður Sig-
urðsson frá Hvassahrauni var stýri-
maður, hann var að losa bönd uppi á
flekanum. Við höggið kastaðist hann
út á sjó, flaug eina 30—40 metra frá
Garðari.
Skipið sem á okkur keyrði, Miguel
de Lorrenage hét það og var frá Liv-
erpool tók Garðar með sér og barst
skipið þannig að þar sem Þórður var í
sjónum og gat hann gripið í flekann
aftur. Ég komst aftur að bátunum og
skar þá lausa, þeir flutu upp um leið
og skipið sökk, því að davíðurnar
voru útslegnar eins og venja var í
Englandssiglingum. Þetta allt tók
varla nema mínútuna þar til skipið
var sokkið. Einn maður var í öðrum
bátnum, en við vorum átta í hinum.
Annar kyndarinn var niður í kola-
boxum að lempa kolum þegar
áreksturinn varð, en var svo heppinn
að vera í stjórnborðskolaboxinu.
Hann komst undan sjónum sem foss-
aði inn, aftur á fýrplássið og þaðan
upp í stigann en sjórinn á hæla hon-
um og hann átti ekki annarra kosta
völ en að henda sér í sjóinn og synda
frá skipinu. Þetta var piltur um tvít-
ugt. Stundum finnst manni það nú
dálítið kaldranalegt af tilverunni,
þegar svo verður að menn bjargast úr
einu slysi nauðuglega og manni
finnst að þeir hafi ekki verið feigir,
en þessi piltur lést af slysförum í landi
3 mánuðum síðar. Jens skipstjóri
bjargaði Hauki út úr loftskeytaklef-
anum. Fyrir klefanum var eikar-
rennihurð og hafði skorðast föst og
Haukur komst ekki út. Jensi tókst að
brjóta upp hurðina og þótti það hið
mesta kraftaverk, því að hann hafði
ekkert til þess nema skrokkinn á sér,
og þetta varð að gerast á augnablik-
inu. Við vorum um borð í enska skip-
inu í 2-3 tíma meðan hugað var að
því í þokunni hvort einhver hinna
þriggja manna sem vantaði gætu
verið á floti, en það reyndist ekki
svo.
Skosku togararnir, sem höfðu