Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Blaðsíða 79

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
77
ódýrt, enda húsin úr sér gengin.
Fljótlega tók Bjarni að gerast um-
svifamikill í Firðinum.
Árið 1804 keypti Bjarni bæði Hval-
eyri og Akurgerði og 1816 keypti
hann Ofriðarstaði og átti þá orðið
verzlunarlóðirnar við fjörðinn nema
Flensborg.
Það varð skjótt aðal áhugamál
Bjarna að efla fiskveiðar í Hafnar-
firði og í því skyni taldi hann nauð-
synlegt að hafa jagtir fyrir landi.
Bjarni prófaði sig áfram með útgerð
sína. Hann keypti sér fyrst eina jagt,
og lánaðist hún vel og réðst þá í það
nývirki hérlendis að láta smíða sér í
Hafnarfirði litla jagt, sem hljóp af
stokkunum 1803, og átti skipið að
vera bæði til veiða og flutninga.
Yfirleitt voru jagtir þessa tíma
mjög litlar, til dæmis hinar dönsku
jagtir Konungsverzlunarinnar 15-20
tonn.
Havnefjord-Pröven var sögð vera
8lÁ lest, verzlunarlest, og þá 2 tonn í
lest, og svaraði til 16-17 tonna báts
nú, og kemur það heim og saman við
málin, 18 álnir og 7 þumlungar á
breidd og 2 álnir og 12 þumlungar á
dýpt.
Bjarni Sívertsen lét ekki við þetta
staðar numið í útgerð sinni og kaup-
skap þeim, sem henni fylgdi, og
smíðin á Havnefjords-Pröven varð
upphaf að stærri skipasmíði en
þekktist hérlendis og varð langt að
bíða álíka framkvæmda í þeirri iðn,
og ekki önnur dæmi þekkt fyrr um
smíði skúta, en smíði séra Páls í Sel-
árdal á duggu sinni um 1650 og
Dugga Eyvindar 1746.
Bjarni mun hafa látið smíða all-
mörg skip í smíðastöð sinni, og urðu
framtakssamir útvegsbændur á
Vatnsleysuströnd til að feta í fótspor
Bjarna og smíða sér jagtir. Þá jókst
og stórbættist árabátasmíði nærliggj-
andi útvegsbyggðarlaga og sá floti úr
sér genginn endurnýjaðist. Hlaut
Bjarni lof manna fyrir framkvæmda-
semi sína á þessu sviði svo sem á
mörgum öðrum á sínum ferli, því að
hann var ekki aðeins Hafnarfirði og
nágrenni hans hinn þarfasti maður,
heldur allri þjóð sinni.
Bjarni mun hafa átt ein 10 skip,
sem hann notaði bæði til fiskveiða og
flutninga. Flest voru þau um 20 tonn
og þessi skip sigldu á Danmörk með
fisk, en vitað er um ein þrjú stærri
skip, eitt 64 tonn, og annað, sem
kallað var briggskip, og enn annað
sem var gallías, og þessi skip þá verið
allstór, þar eð þau lét Bjarni sigla
með fiskfarma til Spánar og hafði
það ekki gert annar íslendingur á
undan honum en Ólafur Thorlacius á
Bfldudal.
En jafnt og Bjarni hlaut mikla
frægð sem framkvæmdamaður, er
hans ekki síður minnst í landssög-
unni fyrir framgöngu hans, í því
hættuástandi, sem myndaðist í land-
inu á tíma Napoleonsstyrjaldarinnar,
en þá horfði svo um tíma að ísland
yrði bjargarlaust. Englendingar her-
tóku þá íslenzk kaupför. Bjarni Sí-
vertsen var á einu þessara íslands-
fara á leið til Danmerkur þegar skip-
ið var hertekið í Norðursjó, og
Bjarni, og með honum Magnús Step-
hensen konferenzráð. Magnús fékk
að halda áfram til Kaupmannahafn-
ar, en Bjarni var kyrrsettur í Leith.
Magnús skrifaði íslandsvininum Jos-
eph Banks um vandræði Islendinga
og gekk Banks í málið, en Bjarni er
sagður hafa fylgt máli okkar íslend-
inga fast eftir og unnið að því að öll
Islandskaupför yrðu látin laus, og
ekki aðeins hans eigin. Má um þetta
lesa víða í almennri íslandssögu og
góðri samantekt í sögu Hafnarfjarð-
ar hinni fyrri.
Eins og að líkum lætur jókst vegur
Hafnarfjarðar í allan máta á tíma
Bjarna, en hann lézt 1833 í Kaup-
mannahöfn, þar sem hann var bú-
settur síðustu árin. Þegar Wolf kaup-
maður félagi Bjarna var látinn var
Bjarni oft í Kaupmannahöfn á vetr-
um og flutti þangað alfarinn 1832 og
þar er hann jarðsettur.
Rannveig kona Bjarna lézt á ní-
ræðisaldri, 1825, og er sagt að verzl-
un Bjarna hafi gengið saman eftir
það, enda fylgdi búskipti. Bjarni og
Rannveig áttu tvö börn, dótturina
Járngerði, sem giftist H.W. Koef-
oed, sýslumanni, en hann varð síðar
embættismaður í Noregi og lést Járn-
gerður þar. Sonur Bjarna og Rann-
veigar var Sigurður kaupmaður sem
rak Reykjavíkurverzlun Bjarna. Sig-
urður var kvæntur Guðrúnu, systur
Helga biskups Thordarsen. Þeirra
sonur var Pétur Fjeldsted, bóndi,
faðir Sigurðar P. Sívertsens, vígslu-
biskups.
1831 kvæntist Bjarni danskri konu,
sem hann hafði áður átt með stúlku-
barn.
Hafnfirðingar hafa átt margan
skörunginn, en líklega vilja þeir
nefna Bjarna Sívertsen fyrstan og
frægastan.
Hraunkarginn argi
í Hafnarfjarðarsögu sinni, þar sem
segir af skútugerð Bjarna bls. 274,
tekur Sigurður það upp eftir Klem-
enz Jónssyni í Reykjavíkursögu
lians, að á Vestfjörðum hafi skútuút-
vegur ekki hafizt fyrr en á árinu 1840,
en rétt er, að þar hófst sá útvegur
mjög í sama mund og Bjarna í Hafn-
arfirði og þar voru margar litlar skút-
ur eða 18-20 um 1840.
En þótt svo væri eins og Espolin
segir, að Bjarni „var beztur kaup-
maður þar syðra og þeir Flensborg-
ararnir í Hafnarfirði lengi síðar.
Reykjavíkurkaupmenn voru flestir
vesælingar og komu með litla vöru en
eyddu skjótt mikilli“, þá náði Hafn-
arfjörður ekki að rétta svo sinn hlut
að dygði til að stjórnvöld veldu hann
sem aðalverzlunarstorð landsins.
Árið 1836, voru fyrrnefnd kaup-
staðarréttindi tekin af öllum kaup-
stöðunum nema Reykjavík, og þar
með var hlutur Reykjavíkur festur í
sessi sem höfuðverzlunarstaður
landsins.
Það átti ekki af Hafnarfirði að
ganga, að ráðamenn hefðu litla trú á
staðnum sem framtíðar verzlunar-
stað.
Árið 1850 hafði danska innanríkis-
ráðuneytið spurzt fyrir um það hjá
stiftamtmanninum hvort Hafnar-
fjörður ætti að telja til þeirra hafna,
sem væru hentugar til að vera meiri-
háttar verzlunarstaðir, þar sem
kaupskip gætu lagzt svo, að vörum
yrði skipað upp.
Stiftamtmaðurinn snéri sér til
sýslumanns Gullbringu- og Kjósar-
sýslu og fól honum að gefa svarið.