Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Blaðsíða 54

54
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
ina, svo sjórinn stóð óbrotinn inn um
brúargluggann. Lagðist skipið svo
djúpt að lífbáturinn bakborðsmegin
flaut upp um leið og brotnaði ofan af
davíðunni og báturinn flaut út á sjó.
En rokið var svo mikið og stórsjórinn
að ekki var viðlit að reyna að ná hon-
um. Við urðum því að láta hann eiga
sig, stefndum á Grænuhlíðina og
komumst þangað við illan leik og
lögðumst þar í var. En allt skapaðist
þetta af því að ferðin á skipinu var of
mikil. En að vísu verður að segjast að
þessi skip voru ekki mikil sjóskip, en
það átti maður að vita. Hins vegar
voru þýskbyggðu skipin, eins og til
dæmis Narfi, afburða sjóskip. Til
dæmis átti Gerpir, sem var þýsk-
byggður, létt með að lensa í Ný-
fundnalandsveðrinu, þótt aðrir gætu
það ekki. í annað skipti vildi svo til að
ég var með Neptúnus um tíma eftir að
Bjarni hætti. Við vorum á leið til
Grimsby og hrepptum mjög slæmt
veður í Norðursjónum. En þá hafði ég
vit á að lensa bara á hægri ferð og allt
gekk að óskum inn til Grimsby.“
Dreymdi konuna
mína fyrir fiskiríi
„Sannleikurinn er líka sá að sem
skipstjórar eru menn alla tíð að læra
— og þá ekki síst að þekkja fiskinn og
fiskimiðin. Þannig gerðist það líka á
Svalbak að við vorum að fiska sunn-
an við Reykjanes í Selvogsforinni að
við fáum stórt hal af þorski. Við fór-
um að hífa fiskinn inn og erum búnir
að taka fjóra poka þegar svo bregður
við að þegar taka á fimmta pokann að
allt steinsekkur og allt húrrar út. Ég
fer niður á dekk og japla upp á stert-
inum en allur mannskapurinn leggst á
eitt að draga belginn. Loks náðum við
að lása gilsinum í stertinn og ná þan-
nig pokanum upp. Þá kom í ljós það
athugunarleysi að hafa ekki látið sér
detta í hug að lása gilsinum strax í
stertinn, svo menn hefðu eitthvað til
þess að hífa upp á. Því fiskurinn sem
þarna var á ferðinni var svo mikið
þyngri í sér en fiskurinn sem við áður
höfðum verið að fá. Hann sökk eins
og steinn vegna þess hve lítið loft var
orðið í honum. Þetta hafði maður ekki
hugleitt áður. Já, skipstjóri þarf alltaf
að vera að læra.
En það er misjafnt hvernig menn
eru lagaðir til þess að vera skipstjórar.
Sumir njóta þess hve þeir hafa góða
eftirtektargáfu og aðrir eru heppnir —
og um suma aflamenn mátti segja að
þeim var óhætt að treysta á heppni
sína. Einn þeirra var Vilhjálmur Árna-
son sem ég var með eina tvo túra eða
svo á Venusi. Um hann urðu til marg-
ar sögur sem allar sönnuðu hve af-
bragðs heppinn hann var. Hann var að
vísu athugull líka, en heppnin var ein-
stök. Um hann var sagt að hann hefði
haft draumkonu sem oft leiðbeindi
honum á fiskimiðin. Hvað mig snerti
þá dreymdi mig oft fyrir fiskiríi — en
mér var ekki bent á hvert fiskinn
skyldi sækja. Þessir draumar voru á
ýmsa vegu og til dæmis brást ekki að
fiskirí var í vændum ef mig dreymdi
konuna mína.“
Hringurinn lokast
„En nú tók að hægjast um hjá mér
í sjómennskunni. Ég vann í landi um
tíma, en fór svo sem annar stýrimaður
í afleysingum um borð í rannsókna-
skipið Bjarna Sæmundsson, en þá
hafði Sæmundur bróðir minn verið
skipstjóri þar alllengi. Þetta var árið
1972. Ég var annar stýrimaður þarna
allt haustið og fékk tilboð um fasta
stöðu sem slíkur um áramótin — en
gerði þá mestu vitleysu. Ég réði mig á
nýjan eða nýuppgerðan bát, Jón
Finnsson, og lá leiðin á loðnuveiðar.
Loðnuvertíðin hjá okkur á Jóni Finns-
syni var að vísu ágæt, en fyrir mann
kominn á minn aldur hefði staðan á
Bjarna Sæmundssyni verið miklu
vænlegri kostur. Á Bjarna Sæmunds-
syni losnaði raunar fyrsta-stýrimanns-
plássið nokkru seinna og hefði ég
mátt eiga víst, sem eðlilegan fram-
gang mála, að ég hefði fengið það —
en ekki þýðir að sýta það sem orðið
er.
Næstu árin var ég með ýmsa báta,
eða til 1975 þegar ég fór um borð í
Runólf sem afleysingamaður stýri-
manns meðan skipstjóri var í fríi, og
var það fyrsti skuttogarinn sem ég var
á. Næstu árin var ég með ýmsa báta
en fór 1979 aftur um borð í Bjama
Sæmundsson og nú sem háseti. Mátti
segja að þá væri hringnum lokað —
ég var orðinn háseti aftur eins og þeg-
ar ég byrjaði. Á Bjama var ég allt til
þess er ég veiktist árið 1987 og þar
með lauk sjómannsferli mínum, enda
var ég orðinn 67 ára gamall.“
50 ár á sjónum
„Ekki hef ég lagt saman hve mörg
ár ég var skipstjóri, en á sjónum hef
ég verið í yfir fimmtíu ár. Ekki held
ég að ég kysi mér sjómennskuna að
ævistarfi núna — og oft hef ég sagt að
ég hafi verið fimmtíu árum of lengi til
sjós. Því þótt það kunni að hljóma
undarlega, þá langaði mig alltaf til
þess að verða trésmiður. En í mínu
ungdæmi var þess bara enginn kostur
að komast í slíkt nám. En ég tel mig
hafa verið heppinn sem skipstjóra og
á löngum ferli kom það aðeins einu
sinni fyrir að við misstum mann —
hann einfaldlega týndist af skipinu og
enginn vissi hvað um hann varð. Þá
var ég með togarann Bjarna Olafsson.
Þá get ég ekki talið að það hafi slasast
hjá mér maður. Og yfirleitt var ég
mjög lánsamur með mannskap og
hugsa með hlýju til þeirra langflestra.
Konan mín er Oddrún Sigurgeirs-
dóttir og giftum við okkur 1949, þeg-
ar ég var orðinn skipstjóri á Svalbak.
Við giftum okkur þegar skipið stopp-
aði eitt sinn í þrjá daga á Akureyri, og
þar sem svo vel vildi til að við vorum
á leið í siglingu kom hún með mér í
túrinn. Segja má að það hafi orðið
brúðkaupsferðin okkar — og í brúð-
kaupsgjöf fengum við prýðilega sölu í
Þýskalandi. Faðir hennar var löngum
bátsmaður á togurum, Sigurgeir Hall-
dórsson. Hann og móðir hennar voru
bæði Árnesingar, ættuð úr Flóanum.
Við eigum fimm börn, en ekkert af
þeim hefur lagt fyrir sig sjóinn. Þó
voru strákarnir okkar talsvert með
mér á sjó og elsti sonur okkar víðar á
sjó. Hann var meira að segja um skeið
orðinn bátsmaður á togara. En þá lét
hann staðar numið, tók stúdentspróf
og sneri sér að skrifstofustörfum.”
Hér látum við þessu langa og fróð-
lega viðtali við Þorstein Auðunsson
lokið, en það fór fram á hinu fallega
heimili þeirra Oddrúnar að Mávahlíð
42. Sjómannadagsblaðið óskar þeim
alls velfarnaðar og þakkar ánægjuleg
kynni.
AM