Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Síða 66

66
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Auðvitað mátti þetta ekki heyrast
heima á íslandi."
A ítölskum togurum
„Ég hafði sótt um vinnu á Kveld-
úlfstogurunum 1938 og Kjartan Thors
skráði mig niður. Kjartan var ítalskur
kosúll og eldsnemma um vorið hefur
hann samband við mig og segir mér
að til landsins séu komnir þrír, litlir,
ítalskir togarar. Þeir hétu Gronco,
Orata og Nacello. Hann býður mér
pláss á einhverju þessara skipa og ég
fékk pláss á Nacello. Svo fór að ellefu
íslendingar réðust á hvern af þessum
togurum og áttu að kenna þeim að
fiska með bobbingatroll og að fiska í
salt, en það höfðu þeir aldrei gert fyr.
Tveir íslendinganna voru alvanir að
salta fisk. Alls var áhöfnin fimmtán
manns, þ.e. fjórir Italir auk okkar.
Skipin höfðu enda verið að túnfisk-
veiðum niðri við Afríku. Þetta voru
þýsksmíðuð skip og afburðagóð sjó-
skip — 315 smálestir. Englendingum
höfðu verið boðin þau til kaups en
þeir vildu þau ekki og ítalska ríkið
keypti megnið af flotanum. Þeir
stofnuðu um þau félag sem hét „Fiski-
veiðahlutafélagið ítalia.“ Á ítölsku
mun það vera „Societte anonyma
pisca rita italino.“ Þarna var ég í tíu
mánuði og var fiskað einkum við Ný-
fundnaland en einnig við Grænland.
Ráðinn var íslenskur fiskiskipstjóri
um borð í hvert skip og að sjálfsögðu
var ég kokkurinn fyrir okkur íslend-
ingana, en Italarnir höfðu sinn eigin
kokk. Svo var ítalskur flaggskipstjóri
og allir yfirmenn í einkennisbúningi,
enda úr ítalska sjóhernum.
Vistin um borð var ágæt en hafa
varð sérfæði fyrir ítalina, sem áður
segir, og sérfæði fyrir íslendingana.
Þessum flota fylgdi yfir 20 þúsund
smálesta móðurskip, gamalt, og keypt
í Englandi. Það tók við aflanum og
hafði bæði vistir og kol um borð. En
ég keypti mínar vistir í landi þegar
færi gafst og varð að kaupa þriggja
mánaða vistir fyrir Grænlandstúr. Ég
notaði fisk eins og ég gat og tókst að
gera góðar krásir úr fiski. En til dæm-
is þegar til Nýfundnalands kom keyp-
ti ég mínar vörur sjálfur. Itölunum var
aftur á móti úthlutaður daglegur
skammtur af mat og jafnan um hálfur
„Þarsem ég vorkenndi ítölsku stráka-
greyjunum endaði það með því að ég
gaf þeim öllum hafragraut á morgn-
ana eins og mínum mönnum. “
(Ljósm. Sjómdbl. AM)
lítri af rauðvíni. Þetta var látið síga í
stórum ámum frá móðurskipinu ofan í
netalestina. Skipstjórinn bauð íslend-
ingunum sama rauðvínsskammt um
helgar. Annars höfðu ítalirnir lélegt
viðurværi: Mest var það kaffi og
skonrok og ekki annað í morgunmat
— og svo spaghetti á öðrum málum.
En ítalski kokkurinn var ágætur kokk-
ur og gerði sitt besta úr því sem hann
hafði úr að moða. Ég sauð aftur á móti
hafragraut ofan í mína menn og bætti
hann með dósamjólk, sykri og salti.
Einn daginn fór ítalski loftaskeyta-
maðurinn að skoða þetta hjá mér og
hann varð trylltur í hafragrautinn. Og
þar sem ég vorkenndi ítölsku stráka-
greyjunum endaði það með því að ég
gaf þeim öllum hafragraut á morgn-
ana eins og mínum mönnum. Þeir
blessuðu mig líka, föðmuðu og gerðu
krossmark yfir mér þegar ég fór loks í
land.“
Á Dóru og Júní í
stríðssiglinum
„En árið 1940 fór ég á fiskibátinn
Dóru, en á henni hafði ég verið á sfld-
veiðum 1938. En nú sigldi ég með
Dóru til Englands og með henni sigl-
di ég fimmtán ferðir í heimsstyrjöld-
inni. I einni þessara ferða tókst svo
vel til að við gátum bjargað manni úr
sjónum á milli Færeyja og Hebrids-
eyja. Skip hans hafði verið skotið nið-
ur af kafbáti og það varð honum til
bjargar að við sáum ljóstýru á björg-
unarbeltinu hans. Skip hans, sem ver-
ið hafði um 20.000 tonn, hafði verið á
leið með jámgrýti til Bretlands. Hann
var sá eini sem bjargaðist af þessu
skipi. Við kengfylltum hann af viský
og létum hann kófsvitna í vélarrúm-
inu og hann var ekki kominn til með-
vitundar fyrr en um það bil sem við
komum til Fleetwood.
Af Dóru fór ég á togarann Júní og
sigldi einar 15-16 ferðir með honum
og er ekki frá stórævintýrum að segja
frá þeim tíma. En ég sá um bókaskáp-
inn fyrir áhöfina og geymdi fyrir fé-
laga mína verulega upphæð — á ann-
að hundrað pund. Ég mátti ekki fara
með pund út úr landinu, svo ég tók til
bragðs að fela þau innan í einni
bókanna, sem ég lét inn í skáp og
læsti. Svo fórum við heim og að því
búnu út aftur. En þegar halda skal
heim á ný kemur tollvörður niður og
biður um tesopa sem ég gaf honum.
Þá segir hann, „Fjári er þetta virðu-
legur skápur. Hvað geymir þú í hon-
um? Áfengi?“ „Nei, bara bækur,“
svara ég. En hann vill ólmur fá að líta
inn í skápinn og það skiptir engum
togum að hann dregur fram eina bók-
ina — og peningarnir spretta fram!
Karlinn leit á mig ógnarlegu augna-
ráði. „Þetta veistu að er bannað. Nú
tek ég peningana og fæ þér þá á ný
þegar þú kemur hér aftur.“ Ég fellst
strax á það, enda ekki um annað að
ræða, bað hann að gefa mér kvittun
og hana fékk ég. En næst þegar við
komum til Englands fór ég upp á
„Emigration Office“ og vil fá pening-
ana. Ég hafði nafnið á manninum og
kvittunina með að sjálfsögðu. En þá
fékk ég þau svör að þessi maður væri
þarna ekki lengur og að búið væri að
flytja hann til — þeir héldu að hann
hefði farið til Greenoch í Skotlandi.
Þetta þótti mér súrt í broti en gat ekk-
ert að gert. En þessari sögu er ekki
lokið, eins og ég mun segja þér hér
síðar.“