Eimreiðin - 01.04.1942, Blaðsíða 20

100
VIÐ ÞJÓÐVEGINN
ElMRElÐlN
viðstaddur umræður í efri málstofu brezka þingsins, og er
mælt, að hann hafi undrazt mjög gagnrýni þá á konung
stjórn landsins, sem fram kom í umræðunum — og sagt:
þurfum að læra af Englendingum og lofa þegnunum heima 1
Rússlandi að segja sannleikann.
Katrín mikla Rússadrottning tók sér ensk stjórnmál til fyr''
myndar, og enskra áhrifa gætti mjög við hirð hennar. Alexander
II., sem varð fyrstur Rússakeisara til að afnema átthagaanat
bændanna, naut uppeldis að enskri fyrirmynd, og einn nánast'
ráðunautur hans, Mordvinov greifi, hafði hlotið menntun siria
í Englandi. Þjóðfélagsumbætur Roberts Owen urðu mjög v'n
sælar í Rússlandi á fyrri hluta 19. aldar. Alexander I. hitti
tvisvar, og árið 1816 var Owen boðið að flytja til Rússlands-
Enskar bókmenntir nutu mikillar hylli í Rússlandi. Þannig dáð
og
ist rússneska skáldið Pushkin mjög að skáldskap Byrons,
gætir áhrifa frá Byron í sumum ritum Pushkins. Fyrsta rnan
aðarrit Rússlands, sem hóf göngu sína árið 1769, var sni
eftir enskri fyrirmynd, ritinu ,,Spectator“ — og flutti oft r'f
gerðir um enskar bókmenntir, meðal annars um skáldrit Shake
speares. Rússneskir umbóta- og uppreisnarmenn sátu á söfn1-'111
í London og undirbjuggu uppreisnaráform sín, sem síðar le'
til stjórnarbyltingarinnar í Rússlandi. Karl Marx var einhve
þaulsætnasti bókaormurinn í British Museum um langt ske'
og svipað má segja um þá Herzen og Lenin.
Alexander Herzen, frjálslyndur rússneskur rithöfundo
stofnaði vorið 1853 blaðafyrirtæki frjálsra Rússa í London,
fyrir ári síðan kominn frá Sviss. Blað hans var sent heim
Rússlands og til skoðanabræðra víðs vegar á meginlandi Evróp^
auk þess sem það var selt í London. Tímarit Herzens, ,,BjaIl^n^^
kom út í London í samfleytt tíu ár og náði mikilli útbre'
heima í Rússlandi, hvernig sem yfirvöldin þar reyndu aö hm
útbreiðslu þess. í því barðist Herzen einkum fyrir a'n ,
bændaánauðarinnar og líflátsdómanna og svo prentfrelsino^
Rússlandi. Þannig undirbjó Herzen jarðveginn, en Þa® >
Lenin, sem með tímariti sinu, ,,Neistanum“, kveikti þann e
byrjun tuttugustu aldarinnar, sem brenndi einveldið rússne
upp til agna í stjórnarbyltingunni 1917. Lenin gaf þetta f|rn
rit út í London um skeið.