Eimreiðin - 01.10.1947, Síða 24

248
VESTUR-ÍSLENZK MENNING
EIMREIÐIN
Þessar breytingar hafa átt sér stað á rúmnm mannsaldri. og
virðist vera ómögulegt að spyrna móti, svo nokkru nemur. En ef
tungan er að hverfa, livað er þá eftir, sem íslenzkt megi kallast?
Það er mín sannfæring, að mikið sé eftir og að hægt sé að
varðveita það. Mér finnst eiginlega, að það varðveitist ósjálfrátt
með okkur sjálfum, af því það er okkur meðfætt. Þess vegna
eigum við að hlynna að því af öllum kröftum.
Vestur-íslenzk menning er byggð á þrennu: því, sem við hof'
um erft; því, sem við höfum lært hér og fært inn í hugsunar- °a
lifnaðarháttu okkar; því, sem við sjálf getum bætt við.
Um íslenzkar erfðir þarf lítið að ræða hér. Sigurður Nordal
bendir á orð Axel Olriks, þar sem hann talar um hina „sérstæðu
menning íslands“. Jón Sigurðsson álítur sögu Islendinga og lS'
lenzkrar menningar vera „lærdómsríkan þátt veraldarsögunnar •
Hvað er það sérstæða, sem hér er átt við? Ég tel víst, að eldra
fólkið viti það fremur vel, því bæði mikið og fróðlegt hefur verið
ritað og rætt um íslenzkar erfðir, og það af mönnum, sem erU
einkar vel til þess færir. Það er aðeins eitt, sem ég vil benda a-
Eins og sakir standa nú, þá verður að grípa til enskunnar, ef
gangurinn er að túlka verðmæti íslenzkra erfða til yngra fólksins-
Svo er annað. Ef liér er um svo mikla andans uppsprettu a
ræða — og kemur mér ekki til hugar að draga þar úr — þa er
það okkar borgaralega skylda að gera allt, sem liægt er, til þesS
að aðrir í okkar Vesturheims-þjóðfélagi fái tækifæri til að njeta
þess. Við eigum ekki að vera einir um mjöðinn.
Þessum tilgangi er hægt að ná á tvo vegu. Við eigum að sýn3
það í verkinu, livað við græðum af því, sem við liöfum erft.
því vík ég síðar. Svo eigum við að vinna að því, að það bezta
í íslenzkum bókmenntum sé þýtt á ensku. Mikið hefur nú þe8a
verið gert í þá átt, en þar þarf að bæta við.
Svo kem ég að þriðja þættinum í okkar sérstakri menning
því, sem við sjálf bætum við. Hann er, og í hlutarins eðli hlýtur
að vera, vandasamasti þátturinn og þá um leið sá örlagaríkasti
Það er einkennilegt, en samt satt, að afar lítið hefur verið rít®g
og rætt um það, hvað við eigum að gera og getum gert. Framt1
okkar, bæði sem þjóðarbrot og sem partur af þjóðaheildunun1
hér, framlag okkar til þjóðþrifa og velmegunar — þetta tvenU
er efni í fjölda margar ritgerðir og jafnvel í lieilar bækur.