Eimreiðin


Eimreiðin - 01.07.1954, Side 87

Eimreiðin - 01.07.1954, Side 87
EIMREIÐIN RITSJÁ 239 Ég er nú aðeins kominn aftur á Ms. 60 í þessu riti, en einmitt á þess- um fyrstu 60 síðum eru hugleiðingar °g skýringar höf. um eðli og uppruna myndhverfra orðtaka, sem rit þetta er einskorðað við. Þessu efni er skipt 1 þrjá kafla, en í 4. kafla eru tökuorð, sem allmörg eru i málinu, og skýrir höf. 65 þeirra. Siðan eru ísl. orðtök flokkuð, og loks kemur orðtaka-skrá, sem er meginhluti bókarinnar eða meira en % hlutar. I skrá þessari er hvert orðtak fyrir sig skýrt líkt og i orðabókum. Ég gat um i upphafi máls míns, að höf. hefði valið sér of stórt efni til þess að rita um það doktorsritgerð, þar sem gera verður þær kröfur, að efnið sé krufið til mergjar og engu sé sleppt, er mikilsvert sé, vitnað sé í öll þau rit og ritgerðir, er snerta viðfangsefnið og yfirleitt sé reynt að t»ma viðfangsefnið. Það er langt frá bvi, að þetta hafi tekizt, enda hefði bað verið ofvaxið hverjum manni, nema um margra ára rannsókn hefði verið að ræða. Þótt ég hafi gert all- niargar athugasemdir við rit betta, get ég sagt um sumar þeirra, að þær séu ekki vafalausar, en benda hef ég viljað á fleiri möguleika til skýringar. Hins er mér skylt og ljúft að geta, að ég tel rit þetta mikinn feng fyrir islenzk fræði. Hér er i fyrsta sinni i samfelldu máli reynt að skýra og skil- greina mjög merkilegt efni, sem rekja niá aftur í germanska forneskju, en hefur þróazt og fengið sinn sérstaka svip í íslenzku umhverfi og við ís- lenzkar aðstæður. Vér gætum hugsað oss, að vér ættum samanburðarorða- bók, þar sem skrásett væru til dæmis 1000 orðtök í hverju hinna ger- ntönsku mála. Samanburður þeirra nivndi þá greinilega sýna, hver væru sérkenni islenzkra orðtaka í saman- burði við til dæmis orðtök Dana, Svia, Norðmanna, Þjóðverja og Breta. Vér gætum ennfremur hugsað oss svipað- an samanburð við orðtök annarra indógermanskra þjóða og vér gætum hugsað oss slikan samanburð við orð- tök t. d. Kínverja, Araba, Tyrkja, Grænlendinga eða annarra þjóða. Einangrunarstefna hefur einnig ríkt á sviði málvísinda fram til siðustu tima að því leyti, að fæstir málfræð- ingar hafa farið út fyrir sitt eigið svið, indógermanskir málfræðingar haldið sér innan takmarka indóger- manskra mála, semitískir málfræð- ingar innan takmarka semitískra mála o. s. frv., en á þessu mun breyting verða, er timar líða, og málfræðin sem vísindagrein hefur tekið meiri framförum og komizt á hærra stig. Alexander Jóhannesson. Björn J. Blöndal: VINAFUNDIR. Rvík 1953 (Hlaðbúð). Rabb um fugla og fleiri dýr nefnir höfundur þessa bók. Hann kveðst í æsku hafa borið þá von í brjósti, að verða náttúrufræðingur. „Lærður" náttúrufræðingur hefur hann víst ekki orðið, en náttúrufræðingur er hann samt og það af beztu tegund. Hann hefur alla ævi athugað hina lifandi náttúru grandgæfilega af miklum kærleika og kostgæfni — og orðið margs vís. Bókin er um þessar athuganir, eftirtektarverð bók og margt á henni að græða fyrir unga og gamla. Björn Blöndal er prýðilega vel rit- fær maður, eins og allir þeir vita, er lásu fyrri bók hans, — sem að vísu tekur þessari fram að mörgu leyti. Hann ber rikan kærleika í brjósti til alls lífs og hefur næman

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.