Eimreiðin - 01.10.1957, Blaðsíða 80

312
EIMREIÐIN
er hún þó rúmar 18 arkir í stóru
brod. Viðfangsefnið er sem sé höf-
uðmeinsemdir þess tíma, sem við
lifum á, meinsemdir veraldar eins
og þær koma fram í hinu litla, af
sér gengna og losaralega menning-
arþjóðfélagi liér á íslandi, sem orð-
ið hefur hráskinn, er „stáldrekinn
á sléttunni" og hinn „marghausaði
í Rauðuskógum og strengbrúður
hans“ hafa um skeið togazt á um,
teygt og skekið í ærið gráum leik —
með þeim árangri, að svo er komið,
að górilluapinn — eins konar af-
skræmi mannsins og hvorki maður
né dýr — er fyrir fjölmörgum raun-
verulega orðinn dásamlegt og heill-
andi tákn þeirrar manngerðar, sem
landið skal erfa.
Skáldsagan sýnir, að höfundur
hennar er gæddur frábærri liug-
kvæmni, mjög skarpri rökvísi um
val og viðmiðun Jieirra tákna, sem
túlka skulu miskunnarlausa ádeilu
hans, og ennfremur mikilli list-
rænni og persónulegri dirfsku.
Aftur og aftur kemur liann Iesand-
anum á óvart, ekki með lijákátlegri
hótfyndni eða skrípatiltækjum,
heldur með hnitmiðun hins tákn-
ræna við veruleikann. Á þetta yfir-
leitt jafnt við, hvort sem hann
ræðst á fíknina í fé til fánýtrar og
skaðvænnar eyðslu, fjárgræðgi sam-
vizkulausra Mammonsþræla, and-
styggilega æsilöngun til að virða
fyrir sér og verða fyrir áhrifum af
fáránlegum hlutum eða feiknleg-
um, hina sálarlausu öpun eftir
öllu erlendu, hið innantóma vél-
ræni, taumleysi lostans, löngun
manna til útlausnar í trylltum og
seiðkenndum villimannadansi,
fíknina í að deyfa í óhljóðum og
hávaða náttúrlega hvöt lieilbrigðs
manns til fullnægingar á þyrnibraut
þroska og manndóms, áróðurs- og
skriffinnskuæðið eða dáðleysi og
ábyrgðarleysi forystumanna þjóð-
arinnar.
Hitt er svo annað mál, að Lofti
hefur þarna ekki ávallt tekizt að
meitla nógu vandlega stíl sinn og
takmarka mælsku sína. Setningarn-
ar eru stundum óhrjálega langar
og flækjulegar, málalenginga gætir
hér og þar og við og við endurtekn-
inga, sem draga úr æskilegum á-
hrifum þess, sem vel hefur verið
sagt og síðan er endurtekið.
En honum hefur verið vant um,
svo margslungið sem efnið og á-
deilan er og svo mörg og margvís-
leg þau tákn, sem hann notar, og
hvað sem þessu líður:
Þarna hefur íslenzkur höfundur
drepið í sígarettunni og þokað frá
sér kokkteil eða kókglasinu, fussað
blaðrinu og bollaleggingunum um
tunglhausinn og gengið út á meðal
fólksins og ráðamanna þjóðarinn-
ar, virt fyrir sér heilskyggnum aug-
um atferlið, hugleitt af alvöru og
réttlátri reiði hvert stefnir og síðan
gengið upp á fjallið helga og hróp-
að háum og hvellum rómi vei og
varnað, sem vonandi er að jafnvel
þeir heyri, sem hlusta af andagt
eða fíkn á köll stáldrekans á slétt-
unni og þursans marghöfðaða 1
Rauðuskógum — eða öskur hnis
„heimsfræga" górilluapa.
Guðm. Gislason Hagalin.
Sigurður Helgason: EYRAR'
VATNS ANNA. Síðara bindi.
ísafoldarprentsmiðja 1957.
Nú eru liðin átta ár, síðan út
kom fyrra bindi Eyrarvatns Onnu