Eimreiðin - 01.01.1961, Blaðsíða 18

6
EIMREIÐIN
hafi komið úr skóla 107(5. En Lögsögumannsannáll telur, að hann
hafi komið 1078 að áeggjan Jóns biskups Ögmundssonar. Ari Þor-
gilsson hinn fróði, sem kallaður liefur verið faðir íslenzkrar sagna-
ritunar, var samtíðamaður Sæmundar, aðeins 11 árum yngri, en
dó 15 árum síðar en Sæmundur. Hann skrifaði eins og kunnugt er
tvær íslendingabækur og er sú síðari til, og er til allra heimilda
hennar vel vandað. Þar sem Ari talar um lögsögumenn, og hefur
getið þess, að Sighvatur Surtsson hafi tekið lögsögu, segir hann:
„Á þeim dögom com Sæmundr Sigfússonr sunnan af Franclandi
hingat til lanz,-oc lét síþan vígíasc til prestz.“ En Sighvatur Surts-
son var lögsögumaður frá 1076—1083. Jónssaga Ögmundssonar
biskups segir miklu gerr frá því, er Jón biskup finnur Sæmund
suður í París en önnur fornrit vor. En hún er ekki skrásett fyrr en
meir en 70 árum eftir dauða Sæinundar. Var hún skráð á latínu af
Gunnlaugi munki Leifssyni á Þingeyrum. Frumritið er glatað,
en geymzt liafa þýðingar af því á íslenzku, þar sem þýðendurnir
eða afritarar þýðinganna liafa lagað söguna til. Aðalgerðir Jóns-
sögu eru tvær, en í útgáfu Bókmenntafélagsins eru þær þó taldar
þrjár. I þeirri gerð sögunnar, sem í Bókmenntafélagsútgáfunni er
talin elzta og, sem sýnist vera trúverðugust, er komist svo að orði:1)
„Eigi liæfir annars en geta þess við, hversu mikit lið íslenzkum
mönnum varð, jafnvel utanlendis sem hér at hinum helga Jóni
biskupi. Teljum vér þann hluta fyrstan til Jiess, at liann spandi út
hingat með sér Sæmund Sigfússon, þann mann, er einhverr hefir
enn verit mesti nytjamaðr guðskristni í þessu landi ok hafði verit
lengi utan, svá at ekki spurðist til hans. En hinn helgi Jón fékk
hann uppspurðan ok hafði hann sunnan með sér, ok fóru Jjeir báð-
ir saman sunnan hingat til frænda sinna og fóstrjarðar." Seinna
segir í sögunni, að þeir Jón og Sæmundur hafi báðir sezt að á föður-
leifð sinni, Jón á Breiðabólsstað en Sæmundur í Odda, og búið
þar báðir mjög lengi. Þá hleður höfundur sögunnar þá báða miklu
lofi með langorðri skrúðmælgi.
í hinni gerð Jónssögu biskups er frásögnin miklu lengri um
það er Jón biskup finnur Sæmund. Það er sagt, að Sæmundur hafi
verið hjá „nokkrum ágætum meistara, nemandi þar ókunnuga
fræði, svá at hann týndi allri þeiri, er hann hafði á æsku aldri
numit, og jafnvel skírnarnafni sínu“, og nefndist Kollur. En í sam-
1) Þessa gerS sögunnar telja fræðimenn nú yngri gerð Iiennar.