Eimreiðin - 01.01.1961, Side 19

EIMREIÐIN
7
talinu við Jón biskup rankar Sæmundur við nafni sínu og upp-
runa. Þá kemur og frásögn um kunnáttu þeirra Sæmundar og
meistara hans að lesa á himintunglin. í þessari gerð sögu Jóns
biskups er þjóðtrúin sýnilega búin að taka við af sannfræðinni um
veru Sæmundar í París.
Kristni saga telur Sæntund meðal þeirra virðingamanna, sem
létu vígjast til prests í biskupstíð Gissurar biskups ísleifssonar, en
hann var biskup í Skálholti 1082—1118.
Það fyrsta, sem sagt er af Sæmundi frá því hann kont úr skóla,
annað en, að hann tók prestsvígslu og sat á föðurleifð sinni, eru
afskipti hans af setningu tíundarlaganna hér á landi árið 1096.
Frá því segir Ari svo í íslendingabók:
„Gissorr byscop vas ástsælli af öllum lanzmönnom, an huerr
tnaþr annarra, þeira es vér vitem hér á landi hava verit. Af ástsælþ
hans oc tölum þeira Sæmundar, meþ umbráþi Markúc lögsögo-
niannz, vas þat í lög leitt, at aller menn tölþo oc virþo alt fé sitt
oc sóro, at rétt virt væri, huárt sem vas í löndom eþa lausa aurom,
oc gprþo tíund af síþan.“
Það má sjá af þessu, hve Sæmundur hefur verið mikilsvirtur, þar
sem hans er eins getið, annars en Gissurar biskups, að hafa talað
fyrir tíundarlöggjöfinni. Og hvergi er þess getið, hvorki hjá Ara
né öðrum, að þessi löggjöf hafi mætt mótspyrnu á Alþingi. Land-
námsmennimir höfðu margir flúið hingað, vegna þess, að Harald-
nr konungur hárfagri lagði skatta á eignir þeirra, en nú voru það
þrír menn, sem höfðu svo rnikil áhrif á Alþingi, að lögréttan sam-
þykkir skattalöggjöf, sem leggur á herðar skattþegnanna talsvert
nnkil fjárútlát. Að Sæmundur prestur flytur ræðu eða ræður um
bundina, bendir og til þess, að hann hafi verið vel máli farinn.
Líklega hefur Ari verið á Alþingi og átt sæti í lögréttu þegar tíund
var lögtekin hér, því að hann var goðorðsmaður.
Hungurvaka, sem er saga hinna fimm fyrstu Skálholtsbiskupa er
Glin samin um 1200, segir um Sæmund, að hann hafi verið for-
vitri og lærður allra manna bezt. Hún segir og frá þátttöku hans
1 tíundarlöggjöfinni á líkan hátt og Ari. Sama er að segja um það,
sem sagt er um tíundarlöggjöfina í Kristni sögu og Haukdæla þætti,
en búast má við því, að öll þessi rit hafi fræðslu sína í þessu efni
frá Ara.
Nú kemur enn löng eyða, sem Sæmundar er ekki getið. En er
óeilur þeirra Þorgils Arasonar og Hafliða Mássonar náðu liámarki