Eimreiðin - 01.01.1961, Page 46

34
EIMREIÐIN
menn.“ Virðist svo, sem íslending-
um liafi þótt í þessu nokkurt traust
og hald, sem og vel rnátti verða.
Hinsvegar er ljóst, að konungur bar
hér kápuna á báðum öxlum, sem
oftar. Mun hann og eftirmenn hans
lítt liafa kært sig um, að íslenzkir
menn efldust hér til yfirráða og
valda, né heldur að innlendur jarl
yrði e. t. v. til þess að auka sam-
eining og samheldni íslendinga.1)
Enda var Jress ekki langt að bíða,
að brigð yrðu á þessum skildaga
sáttmálans. Þegar Gizur jarl Þor-
valdsson andaðist, árið 1268, var
ekki, að því sinni, skipað í hið
auða sæti jarlsins yfir íslandi. Varð
það og Jrannig í reynd, að aldrei
Eirikur konungur Magnússon síðan var skipaður jarl yfir land-
(Úr B. Þorst.: „ísl. Skattlandið ) jg með búsetu hér.2) Hins vegar
bera ofangreindar tilvitnanir með sér, að árið 1286 var norskur maður,
Auðunn Hugleiksson, er kallaður var „hestakorn", skipaður jarl yfir
íslandi, Jrótt hann að vísu kærni aldrei til landsins, svo vitað sé, enda
liafði hann reyndar er frá leið lögleg forföll, því hann var hengdur
á Norðnesi við Björgyn árið 1302. Eru þau endalok „þjóðhöfðingja" í
sannleika sagt í óhrjálegasta lagi og reyndar nálega með ódæmum.
Sagnfræðingar hafa dregið í efa, að Auðunn hestakorn hafi raun-
verulega verið skipaður jarl yfir íslandi, heldur hafi Jjað í mesta lagi
verið ráðagerðir einar. Ég get Jró ekki séð hvaða ástæða er til þess að
rengja hina gagnmerku íslenzku annála, um þetta atriði frekar en
önnur, enda má og benda á, að í tveirn annálum öðrurn en Jreim, sem
vitnað er í hér að ofan, sbr. ennfremur Lárentsíusarsögu, er getið um
jarlsdóm Auðuns hestakorns Jretta ár, en samkvæmt Hirðskrá fylgdu
jarlsdæmi jafnan völd yfir ákveðnum löndum og landsvæðum.3) í ann-
an stað verður ekki betur séð en að tilvitnunin i Lögmannsannál liér að
ofan taki af öll tvímæli, — og gefi reyndar fulla skýringu, — um skipun
1) Sbr. E. A. og J. Þork.: Ríkisréttindi íslands.
2) Þegar talað er í fornum lieimildum um Kolbein „jarl" Bjarnason Auð-
kýling mun einungis vera um viðurnefni að ræða.
3) Hirðskrá Magnúsar lagabætis, sjá Bj. Þorst.: Skattlandið bls. 23 o. v.