Ægir - 01.08.1984, Blaðsíða 52

eldþurrkuðu og gufuþurrkuðu mjöli og sogþurrk-
uðu sýni af pressukökunni, sem haft var til saman-
burðar. Helstu niðurstöður voru þessar: Þurrkun
pressuköku í gufuþurrkara leiðir ekki til teljandi
hitaskemmda, nýtanleiki virtist aðeins minnka um
4% miðað við pressukökuna en það var talið lítið,
ofþurrkun í eldþurrkara hafði töluverð einkenni
hitaskemmda í för með sér, nýtanleiki hafði lækkað
um ca 19%. Við eldþurrkun pressuköku niður í
24.3% vatn rýrnaði næringargildi próteins óveru-
lega. Venjulegt loðnumjöl framleitt úr pressuköku
og soði hafði nokkur einkenni hitaskemmda.
Nýtanleiki mjöls miðað við sogþurrkaða pressu-
köku var um 77% (1969). Næsta ár var racemisa-
sjón amínósýra rannsökuð nánar. Full ástæða virtist
til að ætla að allar optísk aktívar amínósýrur racem-
íserist við ofhitun en mismikið. Árið 1971 var rann-
sóknum haldið áfram á amínósýruinnihaldi og
nýtanleika próteina í íslensku þorsk- og loðnu-
mjöli. Helstu niðurstöður voru þær að íslenska
þorskmjölið hafði að meðaltali minna innihald af
lífsnauðsynlegustu amínósýrum en flestar erlendar
fiskmjölstegundir miðað við próteinmagn. Það
sama átti við um lýsin. Loðnumjölið reyndist nálægt
meðaltali. Sveiflur í innihaldi amínósýra og nýtan-
legs lýsins reyndust aftur á móti minni eða svipaðar
og í ákveðnum fiskmjölstegundum frá öðrum
löndum. Sveiflur í hitaskemmdum og nýtanleika
voru verulega meiri í þorskmjölinu en loðnumjöl-
inu. Hluti af þorskmjölinu hefur fengið mjög slæma
meðferð við vinnslu (1971). Við nánari rannsóknir
á þeim skemmdum sem verða á gæðum próteina í
fiskmjöli, kom greinilega í ljós, að mjölið virðist
þola vel geymslu við 100°C en við 15 klst. geymslu
við 120°C eyðileggst það algerlega. Skaðann er ekki
hægt að bæta með viðbót af amínósýrunum lýsin og
methionin. Þótti þetta benda til að hitaskemmdir
verði á öllum amínósýrum próteinsins. Þetta var
rannsakað með tilraunum á rottum og mælt svo-
nefnt PER gildi, sem er einn af þeim mælikvörðum
sem notaðir eru á próteingæði. Sama ár var rann-
sakaður breytileiki næringargildis loðnumjöls, en
mjölkaupendur leggja mikla áherslu á að mjölið sé
sem jafnast að gæðum. Rannsökuð voru meðalsýni
af framleiðslu hverrar vaktar (8 klst.) í þremur
loðnubræðslum. í heild var ekki mikill breytileiki í
próteininnihaldi, en mikill í nýtanlegu lýsini frá
einni vakt til annarrar í einni loðnubræðslu og miklu
meiri en nemur breytileika meðaltalsmjöls frá einni
verksmiðju til annarrar (1977). Haldið var áfran)
rannsóknum á racemisasjón amínósýra í fiskmjöl'
við hitun. Voru einkum rannsakaðar breytingar a
amínósýrunni serín. Hönnuð var mæliaðferð til að
ákvarða hlutfall D- og L-spegilmynda (1978). Áður
hefur komið í ljós, að hitaskemmdir í eldþurrkurum
í íslenskum fiskmjölsverksmiðjum gátu verið 4-
16% vegna yfirhitunar samkvæmt mælingum 3
nýtanlegu lýsíni. Orsökin var talin racemisasjón a
lýsini. Rannsóknum var haldið áfram rneð
mælingum á racemisasjón seríns sem er ein a
amínósýrunum. í tveimur sýnum af venjulegu
loðnumjöli reyndist racemisasjón á seríni vera 13 -
og 14.0% (1979).
Nýting á slógi og úrgangsfiski >
meltur
Eftir að farið var að nýta slóg með því a
það fiskúrgangi í fiskmjölsverksmiðjum og
þannig í mjöl var haldið áfram ýmsum rannsóknum
á slógi. Á sjöunda áratugnum var gerð rannsókn a
heildarmagni amínósýra og frírra amínósýra í
mjöli, sogþurrkuðum þorsklíffærum, vöðva, bein
um, roði og magainnihaldi (1965-1966, 48). Varþa
mikið farið að rannsaka magn hinna ýmsu amin°
sýra í fiskmjöli og sérstaklega magn þess af nýtaI1
legu lýsíni sem er ein af amínósýrunum. En mjöltr
sem kunnugt auðugt af mörgum hinna mikilvægustu
amínósýra (1967, 1968). Þá voru og rannsakaður
þær breytingar sem verða á dreifingu heildaramiu^
sýra, svo og frírra amínósýra við meltingu á lm
lega sýrðu þorskslógi við 37°C (1969). Gerð var t*
raun með að melta sýrt slóg bæði án viðbótarensíuia
og með þeim (1968).
Tilraunir með framleiðslu á þurrkuðum hydr°
lysötum úr slógi (þ.e. uppleysanlegu slógi) voru
gerðar 1974 í samvinnu við Raunvísindastofm111
Háskóla íslands og var ætlunin að hún annaois
mælingu á ensímvirkni í einstökum líffærum, maSlU
þeirra og einangrun en Rannsóknastofnunin frafl1
leiddi sjálf hydrolysöt. Hydrolysöt af þessu tagierU
vatnsleysanlegt, próteinauðugt mjöl og hafði fram
leiðsla þeirra aukist mjög síðustu árin, einkum
Frakklandi. Þau höfðu reynst mjög vel sem fóðuf-
Eftirfarandi vinnsluskilyrði voru sérstaklega athug
uð: sýrustig (pH) meltingarhitastig, þynning °~
áhrif viðbótarensíma. Einnig var geymsluþol sló§s
rannsakað við ýmis skilyrði. Verðið á hydrolysöturrl
ð blanda
nýtaþað
436-ÆGIR