Tímarit lögfræðinga - 01.03.1951, Blaðsíða 33

Þjófamark (brcnnimcirk) samkvæmt íslenzkum lögum
25
við tiltekið atvik átti, eins og jafnan verður, enda þótt lög
séu fullkomnari en lög Jónsbókar voru.
1. Brot framið fyrsta sinni. Þá skyldi brotamaður ,,leysa
húð“ sína þremur mörkum (144 álnum eða 1, 2 hundruð-
um) við konung. Þetta hefur merkt það, að aðili skyldi
sæta hýðingu, ef fé var ekki greitt. Dómarar hafa sjálf-
sagt átt að ákveða tölu vandarhagga hverju sinni, en
snemma hefur komizt venja á um það, hversu mörg vandar-
högg skyldu koma fyrir hverja ógreidda mörk.
2. Ef maður stal öðru sinni, þá skyldi hann leysa húð
sína sex mörkum, ,,en ef hann leysir eigi, ok sé brugðið
lukli á kinn honum“. Hér er þá heimild til brennimarks.
En svo sýnist sem það skyldi því aðeins á leggja, að brota-
maður greiddi ekki ina tilskildu fjárhæð. Greiðsla hennar
hefur þá leyst aðilja bæði undan húðláti og brennimerk-
ingu. Þó er þessi skilningur alls eigi vafalaus, því að svo
má líka skilja ákvæðið, að fjárgreiðslan leysi aðeins undan
húðlátinu, en eigi undan brennimarkinu. Dómendur hafa
því einnig hér mátt dæma svo sem þeim þótti sannlegast
samkvæmt Þingfararb. 4. kap. Löggjafinn hugsar sér
lykil hitaðan og lagðan á kinn brotamanni. Slíkt merki
hafa menn svo mátt síðan sjá á vanga brotamanns og hafa
ekki um það villzt, hvað það merkti. örið eftir brunann
hefur sagt til sín. Kinnlýtin hefur brotamaður borið á sér
til dauðadags. Þau voru nokkurs konar opinber auglýsing
um það, að hann væri þjófur. Slíkir menn, sem í þá raun
rötuðu að stela 1 annað sinn til eyris eða meira, hafa venju-
lega verið algerir öreigar og andlega volaðir menn, er hafa
sjaldnast átt fé til þess að leysa húð sína, enda voru sex
merkur eigi svo lítið fé. Þær námu 2, 4 hundruðum eða
nálægt hálfu þriðja kúgildi, svo að það hefur venjulega
alls ekki verið á færi brotamanns að gjalda það, enda aðrir
ólíklegir til þess að hafa bæði fé og vilja til slíks gjalds.
Þeir, sem markið fengu, voru taldir úrhrak mannfélagsins,
sem fáir hafa viljað hafa, enda hafa brennimerktir menn
venjulega verið á flakki og flækingi og dregið fram lífið