Tímarit lögfræðinga - 01.03.1951, Blaðsíða 50

42
Tímarit lögfrxöinga
fjöldi manna komst á vergang og féll úr hor og hungri.
Þegar svo er komið, þá hafa margir gerzt til þess að stela,
sumir af neyð og aðrir jafnframt af meðfæddum tilhneig-
ingum, sem vanar eru að koma í ljós, þegar mannfélagið
er, ef svo mætti segja, að ganga úr skorðum. Konungs-
bréfið sýnir það, að búfjárstuldur muni þá hafa orðið
nokkuð tíður, bæði í haga og úr fénaðarhúsum, einkum
sauðfjárstuldur. Ætlar löggjafinn sér að hefta þennan
ófögnuð eftir föngum með inum hörðu refsimælum sínum.
Samkvæmt konungsbréfi 24. marz 1786 var Óttar nokk-
ur Vigfússon dæmdur fyrir stuld á lambi og veturgömlum
hrút til hýðingar við staur og ævilangrar refsivinnu í járn-
um í „Kaupinhafnarfestingu".1) Brennimarks er ekki get-
ið í dóminum, með því að hennar getur ekki heldur í kon-
ungsbréfinu, enda hefur verðmæti þýfisins naumast numið
því, sem til stórþjófnaðar þurfti samkvæmt N. L. 6—17—
37. Síðar verður úrslita þessa máls getið.
Þremur árum eftir útkomu konungsbréfsins 24. marz
1786 kom tilskipun 20. febr. 1789 um refsingar fyrir
þjófnað. Er þar enn greint milli smáþjófnaðar og stór-
þjófna'ðar. Heimild til brennimerkingar þjófa er nú nokk-
uð takmörkuð frá því, sem N. L. mæltu. Samkvæmt 5. gr.
tilsk. 1789 skyldi ekki marka þjóf fyrir smáþjófnað fyrr
en hann varð sekur fjórða sinni. Þriðja sinni framinn smá-
þjófnaður varðaði að vísu ævilangri refsivinnu, svo að
mátt hefði ætla, að brennimarks væri ekki þörf almenningi
til leiðbeiningar, en bæði var það, að slíkur refsifangi kynni
að verða náðaður og stæli síðan eða brytist úr varðhaldi og
fremdi þá þjófnað, og svo var hitt, að aukarefsing þessi
var, eins og aðrar refsingar, ætluð til þess að hræðra aðra
menn frá brotum. Brennimarkið var nú og lagt á fyrir
öðru sinni framinn stórþjófnað, enda þótt slíkt brot varð-
aði ævilangri refsi\nnnu, 5. gr. tilsk. 20. febr. 1789. Jafnan
skyldi brennimerkja á enni.
Vegna mismunandi refsimæla skipti greining stórþjófn-
1) Alþingisb. 1787 nr. 8.