Tímarit lögfræðinga - 01.03.1951, Blaðsíða 39

Þjófamark (brennimark) samkvæmt íslenzkum lögum
31
sinni, og að ráð er gert fyrir því, að leysa raegi þjófur sig
undan marki meS fégjaldi.
Árið 1590 er Tómas nokkur Pálsson sakaður um 1) aö
hann hafi drukkið brjóst konu sinnar með börnum hennar,
og 2) aS hann hafi samþykkt það, að þriðji maður fremdi
hórdóm með henni. Nefndi Þórður lögmaður dóm um þetta
mál á Býjaskerjaþingi. Fyrra kæruatriðið er dæmt til lög-
manns og lögréttu, með því að dómendum þykja landslög
ekki Ijós um það. Fyrir hitt brotið er Tómasi dæmd 10
vandarhagga hýðing og „mark af heitu járni milli augn-
anna þess vegna, aS hann var kenndur aS órá'övendni“, ef
áburðurinn sannaðist.1) Samþykki sökunautar til hórdóms
konu sinnar varðaði ekki að lögum brennimerkingu eftir
stóradómi, sem nú var kominn í gildi. Ekki sést það, að
„óráSvendni“ hafi verið kæruatriði í máli þessu, enda eru
ummæli dómsins um þetta atriði mjög losaraleg, en ákvæði
dómsins um markiS sýnast þó að lúta að „óráðvendninni",
sem aftur gefur stuld í skyn. Vantar þá alveg greinargerð
um þann stuld eða þá stuldi, sem samkv. Þjófab. 1. kap.
hefði átt að vera stuldur til eyris í annað sinn, til þess að
dæma skyldi sökunaut þjófamark. Vera má, að dómendur
dæmi hér alveg að álitum (arbitrært), með því að lögbók
skeri ekki heldur ljóslega úr. Athugandi er það loks, að
markið skyldi setja á enni ins sakaða, en ekki kinn, eins
og segir í Þjófab. 1. kap. Má svo vera mælt sökunaut til
linkindar, með því að hylja má karlmaður mark á enni
með höfuðfati eða hári fremur en á kinn.
Árið 1591 dæmir Þórður lögmaður á Heggsstöðum með
dómsmönnum sínum Gizur nokkurn Egilsson fyrir eyris
stuld eða meira til þriggja marka sektargjalds eða húðláts.
Sektargjaldið verður aðalrefsing, en húðlát vararefsing,
með samskonar hætti og varðhaldsvist er nú vararefsing,
ef sektir gjaldast ekki. Það mun hafa orðið venja, að tvö
vandarhögg kæmu fyrir hverja mörk. önnur sök var sú,
að sökunautur hefði stolið aftur til eyris. Fyrir það brot
1) Alþb. Isl. II. 197—198.