Tímarit lögfræðinga - 01.12.1978, Blaðsíða 13

irvara verkföll sem „hefja á í þeim tilgangi að knýja fram breytingu
eða ákvörðun um kaup og kjör“.
Ef löglegt er að íslenskum rétti að hefja verkföll vegna annarra
hagsmunamála en kjaradeilna virðist því ekki þurfa að tilkynna slík
verkföil með 7 sólarhringa fyrirvara.
Friðarskyldan
í þriðja lagi er það svo í 17. gr. vinnulöggjafarinnar, sem tæmandi
er talið, hvenær ekki megi beita verkfalli.
Vinnudeilum er gjarnan skipt í tvær aðalgreinar, kjaradeilu og rétt-
arágreining. Varðandi það, hvenær beita má verkfalli, þ.e.a.s. undir
hvaða kringumstæðum stéttarfélagi er heimilt að beita verkfalli í
vinnudeilum við atvinnurekandann eða samtök hans, er ein meginregla
í gildi. Regla þessi er gjarnan kölluð „friðarskyldan". Hún er að efni
til þessi: Meðan kjarasamningur er í gildi milli stéttarfélags og at-
vinnurekanda, skal ríkja friður milli þeirra um allt það, sem samið var
um. Það er m.ö.o. óheimilt að beita verkfalli vegna ágreinings út af
gildandi kjarnasamningi, um gildi hans eða skilning á honum. Allur
ágreiningur um gildi eða skilning á kjarasamningi er réttarágreiningur,
og réttarágreining skal bera undir Félagsdóm samkvæmt vinnulög-
gjöfinni.
Reglu þessa er að finna í 1. tl. 17. gr. Þar segir í fyrsta lagi, að
óheimilt sé að hefja vinnustöðvun, ef ágreiningur er aðeins um atriði,
sem Félagsdómur á úrskurðarvald um, nema til fullnægingar úrskurð-
um dómsins. En í 44. gr. vinnulöggjafarinnar segir m.a. um verkefni
Félagsdóms, að hann skuli dæma í málum, sem rísa út af kærum um
brot á lögunum og tjóni, sem orðið hefur vegna ólögmætra vinnu-
stöðvana. Félagsdómur skal ennfremur dæma í málum, sem rísa út af
kærum um brot á kj arasamningi eða út af ágreiningi um skilning á
kjarasamningi eða gildi hans. Þar með er sú meginregla fengin, að
deilur vegna gildandi kjarasamninga eru réttarágreiningur, sem skjóta
skal til Félagsdóms.
Samúðarverkföll
Að einu leyti er friðarskyldan ekki því til fyrirstöðu, að verkfall
megi gera algerlega óháð kjarasamningi og sambandinu milli stéttar-
félags og atvinnurekanda. Hér er átt við samúðarverkföll.
Þegar stéttarfélag á í löglegu verkfalli, er öðru stéttarfélagi heimilt
að boða til samúðarverkfalls með því, þótt það eigi sjálft ekki í neinni
kjaradeilu og kjarasamningar þess séu í gildi. Samúðarverkfall er gert
183